________________
श्रीकल्प
कल्पमञ्जरी टोका
॥९४||
पर्युषणायां साधुभिः साध्वीभिश्च तपोऽवश्यमेव कर्तव्यम् । तत्र यद्यत्तपः कर्तव्यं तदाहमूलम्-कप्पइ निग्गंथाणं वा निग्गंथीण वा पज्जोसवणाए अहारसभत्तं वा जाव चउत्थभत्तं वा करित्तए ॥२४॥
छाया-कल्पते निर्ग्रन्थानां वा निम्रन्थीनां वा पर्युषणायामष्टादशभक्तं वा यावत् चतुर्थभक्तं वा कर्तुम् ॥सू०२४||
टीका--कप्पइ निग्गंथाण' इत्यादि । व्याख्या स्पष्टा । नवरं-यावत्पेदन-पोडशभक्तं, चतुर्दशभक्तं, द्वादशभक्तं, दशमभक्तम् , अष्टमभक्तं, षष्ठभक्तं च ग्राह्यमिति ॥मू०२४॥
अथ पर्युषणादिवसे सर्वथाऽऽहारादिनिषेधमाह
पर्युषणा में साधु-साध्वियों को तपश्चरण अवश्य करना चाहिए, अतः जो जो तप करने योग्य हैं, उसको बतलाते हैं—'कप्पइ इत्यादि ।
मूल का अर्थ-साधुओं और साध्वियों को पर्युषणा में अठाई यावत् चतुर्थ-भक्त (उपवास) का तप करना चाहिए ॥सू०२४॥
टीका का अर्थ-व्याख्या स्पष्ट है। ‘यावत्' शब्द से षोडशभक्त (सात दिन का उपवास), चतुदेशभक्त, द्वादशभक्त, अष्टमभक्त, षष्ठभक्त, ग्रहण करना चाहिए । आशय यह है कि अपनी-अपनी शक्ति के अनुसार तपस्या करनी चाहिए, पर कम से कम चतुर्थभक्त (उपवास) करना तो उचित ही है ।मु०२४॥
पर्युषणा के दिन आहार आदि का सर्वथा निषेध करते हैं-'नो कप्पइ' इत्यादि ।
પર્યુષણમાં સાધુ-સાધ્વીઓએ તપશ્ચરણ અવશ્ય કરવું જોઈએ, તેથી જે જે તપ, કરવા યોગ્ય છે તે शविछ: 'कप्पई' त्यादि.
મૂળને અર્થ-સાધુઓ અને સાધ્વીઓએ પર્યુષણમાં અઠાઈ (આઠ ઉપવાસ) યાવત્ ચતુર્થ ભકત (6वास) नुत५४२ मध्ये. (सू०२४)
ટીકાને અર્થ-વ્યાખ્યા સ્પષ્ટ છે. “યાવતું શબ્દથી ડિશ ભકત (સાત દિવસને ઉપવાસ), ચતુર્દશ ભકત, દ્વાદશ ભકત, દશમ ભકત, અષ્ટમ ભકત, ષષ્ઠ ભકત, ગ્રહણ કરવાનું છે. આશય એ છે કે પિતપિતાની શકિત અનુસાર તપ કરવાનું છે, પણ ઓછામાં ઓછા ચતુર્થ ભકત (ઉપવાસ) કરવું તો ઉચિતજ છે. (સૂ૦૨૪)
५युषयाने माहिना सपथा निषेध ४२ छ: 'नो कप्पई' त्याह.
॥९४||
શ્રી કલ્પ સૂત્ર: ૦૧
