________________
७६६
नन्दी सूत्रे
यदा वृत्तमिदं जानाति स्म, तदा स्वपार्श्वेते उभेत्रियावाहूय वदति - किंचिद्दिना - नन्तरं मम पुत्रो भविष्यति, स च वर्धितोऽस्याशोकवृक्षस्याधस्तादुपविष्टः सन् युवयोन्ययं करिष्यति तावत्पर्यन्तमत्र युवां तिष्ठतम् । अयं च वालको ममाधीनस्तिछतु । न्याये जाते सति पश्चाद् यस्याः पुत्रो भविष्यति, तस्यै दास्यामि । इति तद्वचः श्रुत्वा तदानीमपुत्रा भार्या मङ्गला देव्यावचनं सहर्ष स्वीकृतवती । तावतैव मङ्गलादेव्या विज्ञातम् - इयमेवापुत्राऽस्ति नायं बालकोऽस्याः पुत्र इति । ततस्तया पुत्रवत्यै भार्यायै पुत्रः समर्पितः सैव च गृहस्वामिनी कृता । एवमुभयोरर्थ विषयः कलहो निवृत्तः ।
"
॥ इति पञ्चविंशतितमोऽर्थशास्त्रदृष्टान्तः || २५ ||
न्यायप्राप्ति के लिये राजकुल में गई। वहां राजा की राना मंगला देवी को जब उन के विवाद का पता चला तो उसने बुद्धि सोची और उन दोनों स्त्रियों को अपने पास बुलाकर कहा- तुम दोनों यहीं पर ठहरो, झगडा मत करो देखों मेरे यहां कुछ दिनों के बाद पुत्र होगा- जब वह बडा हो जावेगा तब इस अशोकवृक्ष के नीचे बैठ कर तुम दोनों का न्याय कर देगा, अतः जब-तक तुम्हारा न्याय नहीं हो है तबतक यह तुम्हारा बालक मेरे पास ही रहेगा । न्यायप्राप्त होने पर यह बालक जिसका प्रमाणित होगा उस को ही सौंप दिया जावेगा । इस तरह रानी मंगलावती देवी के वचनों को सुनकर वह अपुत्रवती स्त्री बडी खुश हुई और उस ने रानी की बात मानली । अपनी बात स्वीकृत होते ही रानी ने यह जान लिया कि यह बालक इसका नहीं है । इस तरह वह बालक जिस ઉકેલ ન આવ્યા ત્યારે તે ન્યાયમેળવવા માટે રાજદરબારે પહોંચી. ત્યાં રાજાનો રાણી મંગળાદેવીને જ્યારે તેમના વિવાદની ખબર પડી ત્યારે તેમણે પોતાની બુદ્ધિથી ઉપાય શોધી કાઢયા, અને તે બન્ને સ્ત્રીએને પેાતાની પાસે ખેલાવીને उद्धुं. “तभे मन्ने सहीं रहे। अगडे अरशी भा, गुवो, भारे त्यां डेंटला દિવસે પછી પુત્ર જન્મશે. તે જ્યારે મેાટા થશે ત્યારે આ અશાકવૃક્ષ નીચે એસીને તમારો મન્નેના ન્યાય કરશે, તો જ્યાં સુધી તમારો ન્યાય ન થાય ત્યાં સુધી તમારો આ બાળક મારી પાસેજ રહેશે, ન્યાય મળતાં આ બાળક જેના સામીત થશે તેને જ સાંપી દેવાશે રાણી મંગલાવતી દેવીની આ પ્રકારની વાત સાંભળીને તે અપુત્રવતી સ્ત્રી ઘણી ખુશ થઈ અને તેણે રાણીની વાત મજૂર કરી. તેના દ્વારા પેાતાની વાતના સ્વીકાર થતાં જ રાણી સમજી ગઈ કે આ બાળક તેના નથી, બીજી સ્ત્રીએ રાણીની વાત સ્વીકારી નહી, જેણે રાણીની વાત
શ્રી નન્દી સૂત્ર
