________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० ३५ भिक्षोः क्रयविक्रयनिषेधवर्णनम्
६७५
साऽपिन चिन्तयेत् 'ममेदं धनं धान्यं वा भवतु' इति नाभिलषेत्, वाचा न प्रार्थयेत्, न याचेत, न परिगृहियादिति तु किं पुनर्वक्तव्यमित्यर्थः ॥ १३ ॥ संप्रति क्रयविक्रयनिषेधमाह-
मूलम् — किंणतो कइओ होइ, विकिणतो ये वाणिंओ । कयविक्यम्मि वतो, भिक्खू ने भवइ तोरिसी ॥१४॥
छाया -- क्रीडन क्रायको भवति, विक्रीणानव वणिक । क्रयविक्रये वर्तमानः, भिक्षुर्न भवति तादृशः ॥ १४ ॥
टीका--'किणंतो' इत्यादि --
क्रीणन = मूल्यं दत्वा परकीयं वस्तु गृहन, क्रायको भवति । विक्रीणानश्च = मूल्यं गृहीत्वा स्वकीयं वस्तु परस्मै ददत्, वणिग् भवति वाणिज्ये प्रवृत्तत्वादिति भावः । अतएव क्रयविक्रये वर्तमानः = वर्तमानः, भिक्षुस्तादृशो न भवति, यादृशः शास्त्रे वर्णित इति भावः ॥ १४ ॥
अर्थात् जब साधु को इनकी अभिलाषा करना तक ही मना है तो वह इनकी याचना और इनका ग्रहण तो कैसे कर सकता है ॥ १३ ॥
अब क्रयविक्रय का निषेध करता है-' किणतो ' इत्यादि ।
अन्वयार्थ -- (कीणतो- क्रीणन ) मूल्य देकर परकीय वस्तु को ग्रहण करनेवाला ( कहओ होइ - क्रायकः भवति) खरीददार कहलाता है ( विकिणतोय वाणिओ होह-विक्रीणानश्च वणिक् भवति ) तथा मूल्य लेकर अपनी वस्तु को दूसरे को देनेवाले वणिक् कहलाता है। इसलिये ( कयविक्रयम्मि वर्द्धतो भिक्खू तारिसो न होइ - क्रयविक्रयवर्तमानः भिक्षुः तादृशः न भवति ) लेनदेन के व्यवहार में प्रवृत्त हुआ ( इन्द्रियो
એવી યાચના કરે. અર્થાત્ જ્યારે સાધુને તેની અભિલાષા કરવાની પણ મનાઈ છે તા તે એની યાચના તથા તેના સ્વીકારતા કઈ રીતે કરી શકે ॥ ૧૩ ।। हवे ज्यवियना निषेध उडे छे–“ किणतो " इत्यादि ।
भ्यन्वयार्थ – कीणतो- क्रीणन् भूदय साथीने पारडी वस्तुने अणु उरनार कईओ होइ - कायकः भवति परीडनार उडेवाय छे. विक्किणंतो य वाणिओ-विक्रीणानश्च वणिक् भवति भूल्य सहने पोतानी वस्तु भीलने भायनार वशि अडेवाथ छे. या रोकयविक्रयम्मि य वर्द्धतो भिक्खु तारिसी न होइ - क्रयविक्रयवर्तमानः भिक्षुः तादृशः न भवति बेछुट्टेथुना व्यवहारमां प्रवृत जनेस लिक्षु ने प्रभा
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
