________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० २९ दर्शनसंपन्नताफलवर्णनम् ६०
३४३ ततः परम् अविध्यायन्-ज्ञानदर्शनप्रकाशावरणमप्रान्नुवन् अनुत्तरेण न विद्यते उत्तरम् उत्कृष्ट यस्मात् तदनुत्तरं तेन-क्षायिकत्वात सर्वोत्तमेन, ज्ञानेन दर्शनेन प्रतिसम यमुत्तरोत्तर मुस्कृष्टोपयोगरूपतया जायमानेन, आत्मानं संयोजयन , सम्यग्भावयन्तन्मयं कुर्वन् , विहरति भवस्थकेवलि भूत्वा विचरति ॥६०॥०॥ ज्ञान एवं दर्शनके प्रकाशके आवरणको प्राप्त नहीं होता है। किन्तु(परंअविज्झायमाणे अणुत्तरेणं नाणदंसणेणं अप्पाणं संजोएमाणे सम्म भावेमाणे विहरइ-परं अविध्यायन अनुत्तरेण ज्ञानेन दर्शनेन आत्मानं संयोजयन् सम्यक् भावयन् विरहति ) सर्वोत्कृष्ट क्षायिक ज्ञान एवं क्षायिक सम्यक्त्वसे अपनी आत्माको युक्त करता हुआ भवस्थ केवली होकर विचरता है। ___ भावार्थ-जीव जब क्षायापशमिक सम्यक्त्व विशिष्ट बन जाता है तब वह भवबंधनके हेतुभूत मिथ्यात्वका नाश कर क्षायिक सम्यक्त्वी हो जाता है। क्षायिक सम्यक्त्वधारी बनकर या तो यह उसी भवमें केवलज्ञान प्राप्त कर लेता है। यदि नहीं करता है तो मध्यम जघन्यकी अपेक्षा तीसरे या चौथे भवमें क्षायिकश्रेणी पर आरोहण कर केवलज्ञान प्राप्त कर लेता है। तृतीय या चतुर्थ भवमें इसके ज्ञान या दर्शनको आवरण करनेवाले ज्ञानावरणी एवं दर्शनावरणी कम नहीं रहते हैं अर्थात् उन भवोंमें इसके दर्शन या ज्ञानका आवरण नहीं रहता है। इस ज्ञान सने शानना प्रमाथी माथी ५२. मनी जय छे. परं अविज्झाएमाणे अणुत्तरेणं नाणदंसणेणं अप्पाणं संजोएमाणे सम्भं भावमाणे विहरइ-पर अविध्या यन् अनुत्तरेण ज्ञानेन दर्शनेन आत्मानं संयोजयन् सम्यक् भावयन् विहरति અથવા સર્વોત્કૃષ્ટ ક્ષાયિક જ્ઞાન અને ક્ષાયિક સમ્યકત્વથી પિતાના આત્માને યુક્ત કરીને ભવસ્થ કેવળી બનીને વિચરે છે.
ભાવાર્થ-જીવ જ્યારે ક્ષાપશમિક સમ્યકાવ વિશિષ્ટ બની જાય છે ત્યારે તે ભવબંધનના હેતુભૂત મિથ્યાત્વને નાશ કરીને ક્ષાયિક સમ્યકત્વી બની જાય છે. ક્ષાયિક સમ્યકત્વ ધારી બનીને કાં તે તે એજ ભવમાં કેવળજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી ત્યે છે. કદાચ ન કરી શકે તે મધ્યમ જઘન્યની અપેક્ષા ત્રીજા અથવા ચોથા ભાવમાં ક્ષાયિક શ્રેણી ઉપર ચડીને કેવળજ્ઞાનને પ્રાપ્ત કરી લે છે. ત્રીજા અથવા ચેથા ભવમાં તેના જ્ઞાન દર્શનને આવરણ કરવાવાળા જ્ઞાનાવરણ અને દર્શનાવરણ કર્મ રહેતાં નથી અર્થાત એ ભમાં તેને દર્શન અથવા જ્ઞાનનું આવરણ રહેતું નથી. આ પ્રમાણે એ સર્વોત્કૃષ્ટ ક્ષાયિકસમ્યકત્વ
उत्तराध्ययन सूत्र:४
