________________
२२६
उत्तराध्ययन सूत्रे
प्राप्नोति, तत् कर्म क्षपयति । उच्चैर्गोत्रं - गोत्रकर्मभेदं सुकुलोत्पत्ति कारकं यदुदयान निर्धनः कुरूप बुद्धयादिपरिहिणोऽपि पुमान् सुकुले जन्म लब्ध्वा सत्काराभ्युत्थानादिकं लभते तत् कर्म निबध्नाति । सौभाग्यं च सर्वजनस्पृहणीयतारूपं निर्वर्तयति - जनयति । अपि च-च-पुनः अप्रतिहतम् = सर्वत्राऽव्याहतम्, आज्ञाफलम् = आज्ञावचनरूपं फलं निर्वर्तयति प्राप्नोति । वन्दनकारिणो हि प्राय आदेयकर्मणो
कर्म क्षपयति ) जीव इस वन्दन कर्मसे अपने नीच गोत्रको-नीच गोत्रके बंधको नष्ट करता है । गोत्र कर्मके दो भेद हैं-
१ नीचगोत्र २ उच्चगोत्र । नीचगोत्र के उदयसे जीवकी उत्पत्ति निंदित कुलमें होती है। ऐसा जीव चाहे महाधनी भी होवे, असाधारणरूपसंपन्न भी होवे, बुद्धयादि गुण विशिष्ट भी होवे तौ भी विशिष्ट कुलका अभाव होनेसे वह लोकनिंदाका पात्र बनता है । ऐसे इस कर्मका वह बंध नहीं करता है । किन्तु उच्च गोत्रका ही बंध करता है । जिसके उदयसे जीव निर्धन, कुरूप, बुद्धयादिकसे हीन होने पर भी सुकुलमें जन्म लेनेके कारण सत्कार अभ्युत्थान अदिको पाता है उसका नाम उच्चगोत्र है । गुरु आदिकी वंदना करने से जीवको यह लाभ होता है कि वह नीच गोत्रका बंध नहीं करता है तथा उच्च गोत्रका बंध करताहै एवं (सोहग्गं खलु अपडियम् आणाफलम् निवन्तेइ - सौभाग्यं च खलु अप्रतिहतम् आज्ञाफलं निर्वर्तयति) सौभाग्य सर्व जनोंको अपनी तर्फ आकृष्ट करनेरूप अथवा जो भी देखे वही प्रसन्न हो जावे इस
પેાતાના નીચ ગેાત્રના અંધનેા નાશ કરે છે. ગેાત્ર કમના બે ભેદ છે. (૧) નીચ ગેાત્ર, (૨) ઉચ્ચ ગેાત્ર, નીચ ગેત્રના ઉયથી જીવની ઉત્પત્તિ નિંતિ કુળમાં થાય છે. એવા જીવ ભલે ધનવાન હોય, અસાધારણ રૂપ સપન્ન પણ હૈાય, બુદ્ધિ આદિ ગુણેથી વિશિષ્ઠ પશુ હાય, તે પણ વિશિષ્ઠ કુળના અભાવ તે લેાક નિંદાને પાત્ર બને છે. એવાં એ કર્માંના એ બંધ કરતા નથી પરંતુ ઉચ્ચ ગાત્રના જ મધ કરે છે. જેના ઉદયથી છ નિધન, કુરૂપ, બુદ્ધિ આદિથી હિન હાવા છતાં પણ સુકુળમાં જન્મ લેવાના કારણે સત્કાર, અભ્યુત્થાન આદિને પામે છે. તેનુ' નામ ઉચ્ચ ગેત્ર છે. ગુરુ આદિની વંદના કરવાથી જીવને એ લાભ થાય છે કે, તે નીચ ગેાત્રને બંધ કરતે નથી. તથા ઉચ્ચ ગેાત્રના જ अध ४२ छे. मने सोहग्गं च खल अप्पडिहयम् आणाफलं निवत्तेइ सौभाग्यं च खलु अप्रतिहतम् आज्ञाफल निवर्तयति सौभाग्य- सघना माणुसोने पोताना तरइ આકર્ષવા રૂપ, અથવા જે પણ જીવે તે પ્રસન્ન થઈ જાય આવા પ્રકારના એક
उत्तराध्ययन सूत्र : ४
