________________
८०४
उत्तराध्ययन सूत्रे
विशेष भवसि अधिकं किम् ! यदिचापि त्वं साक्षात् पुरन्दरः = इन्द्रः असि=भवसि, तथापि ते त्वां न इच्छामि = अभिलषामि मम मनस्त्वयि साभिलाषं न भवेदिति भावः । अयं रूपायभिमानी, अतएवमुक्तः ॥ ४१ ॥
किंच
मूलम् - पकखंदे जलिय जोईं, धूमकेडें दुरास्यं ।
नेच्छति वतयं भोतुं कुले जाया अगं ॥४२॥।।।
"
छाया - प्रस्कन्दन्ति ज्वलितं ज्योतिषं, धूमकेतुं दुरासदम् ।
नेच्छन्ति वान्तकं भोक्तुं कुले जाता अगन्धने ॥ ४२ ॥ टीका- 'पक्खंदे' इत्यादि
-
गन्धनागन्धनभेदेन भुजगा द्विविधाः, तत्र गन्धनास्ते ये मन्त्रप्रयोगादिवसा दृष्टदेशे वान्तं विषं पुनश्चपन्ति, तद्भिन्ना अगन्धनास्तत्कुलमगन्धनं, तस्मिन कुले जाताः = समुत्पन्नाः सर्पाः ज्वलितं =प्रदीनं धमकेतुं धूमः केतुचिह्नं यस्य स - धूमकेतुस्तं धूमध्वजमित्यर्थः, अत एव - दुरासदं = दुष्प्रवेशं ज्योतिषम्, अग्नि प्रस्कन्दन्ति = पविशन्ति, किन्तु वान्तम् = उद्गीर्ण- सन्त्यक्तं विषं भोक्तुं नेच्छन्तिनाभिभी हो तथा (सक्खं पुरंदरो- साक्षात् पुरंदरः) और तो क्या तुम साक्षात् इन्द्र भी हो ( तहावि- तथापि ) तो भी (ते न इच्छामि ते न इच्छामि) मैं तुमको नहीं चाहती हूं ||४१ ||
और भी - 'पक्खंदे' इत्यादि ।
अन्वयार्थ -- ( अगंधणे कुले जाया-अगन्धने कुले जाता) अगन्धन कुल में उत्पन्न हुए नाग ( जलियम्-ज्वलितम् ) जाज्वल्यमान (धूम कठं धूमकेतुम् ) धूमरूप ध्वजावाली ऐसी (दुरासयं दुरासदम् ) दुष्प्रवेश ( जोड़ - ज्योतिषम् ) अग्नि में (पवखंदे - प्रस्कंदन्ति) प्रवेश कर जाते हैं લલિતકળાઓથી નળકૂમર વા पाशु हो तथा रघु तो शुंसक पुरंदर - साक्षात् पुरंदरः साक्षात ईन्द्र वाडे तहावि- तथापि तो पशु ते न इच्छामि ते न इच्छामि हुँ तुमने भाड़ती थी. ॥४॥
वधुभां च - "पवखंदे" ४त्याहि !
अन्वयार्थ -- अगंधणे कूले जाया - अगन्धन कूले जाता भगन्धन पुणमां उत्पन्न थयेस नाग जलियम्-ज्वलितम् mळवल्यमान धूमकेउं - धूमकेतुम् धूभ३५ ध्वन्नपाणी श्रेवी दुरासियं दुरासदम् दुष्प्रवेश जोड़ें- ज्योतिषम् तिमा पक्रंवंदे
उत्तराध्ययन सूत्र : 3
