________________
उत्तराध्ययनसूत्रे
वा भर्तृगुणं स्मारं स्मारं प्रलापरूपं शब्दं वा श्रोता नो भवति । स निग्रन्थो भवति । शेवं व्याख्यातपायम् ॥८॥
॥इति पश्चमं समाधिस्थानम् ।। षष्ठमाह--
मूलम्-नो इत्थीणं पुव्वरयं वा पुव्वकीलियं वा अणुसरिता हवइ, से निग्गंथे। तं कहमिति चे आयरियाह-निग्गंथस्स खलु इत्थीणं पुव्वरयं पुव्वकीलियं अणुसरमाणस्स बंभयारिस्स बंभचेरे संका वा कंखा वा वितिगिच्छा वा समुप्पजिज्जा, भेयं वा लभेजा, उम्मायं वा पाउणिजा, दीहकालियं वा रोगायकं हवेजा, केवलिपन्नत्ताओ वा धम्माओ वा भंसेज्जा ! तम्हा खलु नो निग्गंथे इत्थीणं पुब्धकीलियं अणुसरेजा ॥९॥
छाया--नो स्त्रीभिः पूर्वरतं पूर्वक्रीडितम् अनुस्मर्त्ता भवति । तत्कथमिति चेदाचार्य आह-निर्ग्रन्थस्य खलु स्त्रीभिः पूर्वरतं पूर्वक्रीडितम् अनुस्मरतो ब्रह्मचारिणो ब्रह्मचर्य शङ्का वा काक्षा वा विचिकित्सा वा समुत्पत, भेदं वा लभेत, उन्मादं वा प्राप्नुयात् , दीर्घकालिकं वा रोगातकं भवेत् , केवलिप्रज्ञप्ताद् धर्माद् भंसेत । तस्मात्खलु निर्ग्रन्थो नो स्त्रीभिः । वरतं पूर्वक्रीडितमनुस्मरेत् ।।९।।
टीका-'नो निग्गंथे' इत्यादि ।
यः स्त्रिभिः सहकृतं पूर्वरतं-पूर्व-दीक्षाग्रणात्माग् गृहस्थावस्थाकालिकं रतं विलासं, तथा-स्त्रीभिः सहकृतं पूर्वक्रीडितं-पूर्व-दीक्षाग्रहणात्मा गृहस्थावस्था
ओं के पति विरहजन्य उच्चस्वर से रोने के शब्द को, विलपित शब्द को-पति के गुणों को बार बार याद कर के प्रलाप शब्द को, सुनता नहीं है वह निर्ग्रन्थ कहलाता है। इससे विपरीत नहीं-इस विषय पर कहे गये अवशिष्ट पदों की व्याख्या पहिले को व्याख्या के समान ही जानना चाहिये ॥ ८ ॥ આદિને ભાર ઉપાડનાર મૃત્યુ પામેલ એવા પતિ વિરહ જન્ય ઉચ્ચસ્વરથી રવાના શબ્દને, વિલાપના શબ્દને- પતિના ગુણોને વારંવાર યાદ કરીને કરતા પ્રલા૫ આદિ શબ્દને, જે સાંભળતા નથી તે નિગ્રંથ કહેવાય છે. પરંતુ એનાથી વિપરીત રીતે વર્તનાર નહીં. આ વિષય ઉપર કહેવામાં આવેલ અવશિષ્ટ પદોની વ્યાખ્યા પહેલાની વ્યાખ્યા પ્રમાણે જ સમજી લેવી જોઈએ. જે ૮.
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3
