________________
उत्तराध्ययनसूत्रे एतेन 'संयमबहुलवादि दशविधब्रह्मचर्यस्थानफलम्' इति सूचितम् । तदविनाभावित्वात्तस्य । अविनामावित्वं हि-दभावे तदभावत्वम् । इह दशविध ब्रह्मचर्यस्थान विना संयमबहुलवादेरभावात् तदप्यनेन बोधितम् ॥१॥ ___ एवं सुधर्मस्वामिवचनं श्रुता जम्बूस्वामी परिपृच्छति--
मूलम् कयरे खलु ते थेरेहिं भगवतेहिं दस बंभचेरसम् पण्णता ? जे भिक्खू सोच्चा निसम्म संजमबहुले संवरबहुले समाहिबहुले गुत्ते गुत्तिदिए गुत्त बंभचारी सया अप्पमत्ते विहरेजा ॥२॥
छाया-कतराणि खलु तानि स्थविरैर्भगवद्भि देश ब्रह्मचर्यसमाधिस्थानानि प्रज्ञप्तानि ? यानि भिक्षुः श्रुत्वा निशम्य संयमबहुलः, संवरबहुलः समा. धिबहुलो गुप्तो गुप्तेन्द्रियो गुप्तब्रह्मचारी सदा अप्रमत्तो विहरेत् ॥२॥
भावार्थ-साधु जब सर्व प्रथम ब्रह्मचर्य के दश समाधिस्थानों को सुनता तभी वह सर्व प्रकार से ब्रह्मचर्य के परिपालन करने में स्थिरहोता है। कहा भी है
"सोचा जाणइ कल्लाणं, सोचा जाणइ पावगं । उभयपि जाणइ सोचा, जं सेयं तं समायरे॥"
आत्मा सुनकर ही तो कल्याण-पुण्य को जान सकता है, और सुनकर ही अकल्याण-पाप को जान सकता है । तथा दोनों बातों को भी सुनकर ही जान सकता है । इस लिये जिसमें अपना श्रेय हो उसी में ही प्रवृत्ति करनी चाहिये। दशविध ब्रह्मचर्यस्थान के विना ये संयमबहलता आदि बातें नहींहो सकती है क्यों कि ये उसकी अविनाभाविनी हैं यह बात भी इसी सूत्र से बोधित होती है ॥१॥
ભાવાર્થ–સાધુ જ્યારે સહુ પ્રથમ બ્રહ્મચર્યનાં દશ સમાધિસ્થાનને સાંભળે છે ત્યારે તે સર્વ પ્રકારથી બ્રહ્મચર્યનું પરિપાલન કરવામાં સ્થિર બને છે કહ્યું પણ છે– __“सोच्चा जाणइ कल्लाणं, सोच्चा जाणइ पावगं ।
उभयपि जाणइ सोच्चा, जं सेयं तं समायरे ॥" આત્મા સાંભળીને કલ્યાણ-પુણયને જાણી શકે છે. અને સાંભળીને જ અકલ્યાણ -પાપને જાણી શકે છે. તથા બને વાતને સાંભળીને જ જાણી શકે છે. આથી જેમાં પિતાનું શ્રેય હોય એમાં જ પ્રવૃત્તિ કરવી જોઈએ. દશવિધ બ્રહ્મચર્યસ્થાનના વગર સંયમમાં બહુલતા આદિ વાતે આવી શકતી નથી. કારણકે એ તેની અવિના ભાવિની છે. આ વાત પણ આજ સૂત્રથી બેધિત થાય છે. તે ૧
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3
