________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. १९ मृगापुत्रचरितवर्णनम्
यत एवं तस्मात् --
मूलम् - भुंजे माणुस्सैए भोऍ, पंचलक्खणए तुमं । भुक्तभोगी तओ जाया ! पच्छा धम्मं चरिस्संसि ॥४३॥ छाया -- भुङ्क्ष्व मानुष्यकान् भोगान्, पञ्चलक्षणकान् त्वम् । भुक्तभोगी ततो जात !, पश्चाद् धर्मं चरिष्यति ||४३|| टीका--'भुंज' इत्यादि ।
हे जात ! हे पुत्र ! त्वं पञ्चलक्षणकान् = शब्दरूपघ्राणरसस्पर्शरूपान् मानुव्यकान् - मनुष्यसम्बधिनो भोगान् भुङ्क्ष्व । ततः = तदनन्तरं भुक्तभोगी = भुक्ताभोगा भुक्तभोगास्ते सन्त्यस्येति तथा भुक्तसमस्तभोगस्त्वं पश्चाद् = वार्द्ध के धर्म = चारित्रं चरिष्यसि = पालयिष्यसि ||४३||
५१३
उपशमरूप समुद्र पार करना मुश्किल है । पहिले गुणोदधिपद द्वारा समस्त गुणों ग्रहण किया गया है यहां सिर्फ एक उपशम गुणका ही ग्रहण किया है, सो यह सब में प्रधान है, इस बात को प्रगट करने के लिये ग्रहण किया है ॥४२॥
इस प्रकार दृष्टान्त देकर चारित्र की दुष्करता कहकर अब भोगों के लिये निमंत्रित करते हैं-'भुंज' इत्यादि ।
अन्वयार्थ - - इस लिये जब यह बात है तो (जाया ! - जात !) हे पुत्र ! (तुमं त्वम्) तुम ( पंचलक्खणए माणुस्सए भोए भुंज- पंचलक्षणकान् मानुष्यकान् भोगान भुंक्ष्व) शब्द, रूप, गंध, रस एवं स्पर्शरूप मनुष्य संबंधी भोगों को भोगो ( तओ भुक्तभोगी- - ततः भुक्तभोगी ) बाद में भुक्तभोगी होकर (पच्छा-पश्चात ) वृद्धावस्था में (धम्मं चरिस्ससि -धर्म चरिष्यसि) चारित्र की आराधना करना ||४३||
યુક્ત પ્રાણી દ્વારા ઉપશમરૂપ સમુદ્રને પાર કરવા મુશ્કેલ છે. પહેલાં ગુણેાદપિધદ દ્વારા સઘળા ગુણોનું ગ્રહણ કરવામાં આવેલ છે. અહીં ફકત એક ઉપશમ ગુણુનુ કે જે સહુમાં પ્રધાન છે. આ વાતને પ્રગટ કરવા માટે ગ્રહણ કરાયેલ છે. ાજરા આ પ્રકારે દૃષ્ટાંત આપીને ચારિત્રની દુષ્કરતા બનાવીને હુવે ભેગાના ઉપलोग भाटे आग्रह ४रे छे -- "भुंज" त्याहि.
अन्वयार्थ--न्यारे साभ वात त्यारे जाया जातः हे पुत्र ! तुमं श्वम् तभे पंचलक्खणए माणुस्सए भोए भुंज- पंचलक्षणकान् मानुष्यकान् भोगान् सुंत्र શબ્દ, રૂપ; ગંધ, ૨સ અને સ્પરૂપ મનુષ્ય સંબંધી ભાગેને ભાગવે તો સુત્ત भोगी - ततः भुक्तभोगी भने पछीथी बुतिलेोगी थाने पच्छा-पश्चात् वृद्धावस्थाभां धम्मं चरिस्समि- धर्म चरिष्यसि यस्त्रिनी आराधना उरले. ॥ ४३ ॥
૬૫
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૩
