________________
५०२
उत्तराध्ययनसत्रे
कृत्वा किमपि संग्रहं न कुर्वन्ति । सा वृत्तिदुरनुचरत्वेन दारुणा, दाग्यति विदा. स्यति कातरमनांसि या सा दारुणा भयङ्करा । च-पुन: केशलोच: केशोत्पाटनं दारुणः भयङ्करः। उपलक्षणं चैतत्-उचितसमयप्रतिलेखना स्वाध्यायध्याना नियतवासादि समस्तोत्तरगणानाम् । च-पुनः अमहात्मना=अस्थिरात्मना कातरेण घोरं ब्रह्मव्रतं ब्रह्मचर्यत्रतं धारयितुं पालयितुं दुःखम् =दुष्करम् । पूर्वमुक्तस्य ब्रह्मचर्यस्य पुनरभिधानमति दुष्करत्वख्यापनार्थम् । 'दारुण' शब्दमावर्त्यलिङ्गविपर्यासेनात्रान्वयः ।।३३।। केशों का उखाडना यह भी बहुत दारुण है । इसी तरह उभयकाल भण्डोपकरण की प्रतिलेखना करना, स्वाध्याय करना, ध्यान करना, अनियतवास होना यह सब दारुण-कठिन हैं। तथा (अमहप्पणा घोरं बंभव्वयं धारेउ दुक्खं-अमहात्मना घोरं ब्रह्मव्रतं धारयितुं दुःखम् ) कायरजन द्वारा घोर ब्रह्मचर्यव्रत का आराधन करना भी बड़ा ही कठिन है।
भावार्थ-जिस प्रकार कबूतर शंकितचित्त होकर अपने आहार की खोज में निकलते हैं और जब उनको जितना भी आहार मिल जाता है उसको खा पीकर कलकी चिन्ता से रहित हो जाते हैं तथा दूसरे दिन के लिये उसका संग्रह नहीं करते हैं। जितनी आवश्यकता होती है उसी प्रमाण ग्रहण करते हैं। इसी प्रकार साधु भी एषणा दोषों से शंकितचित्त होकर आहार के ग्रहण में प्रवृत्त होते हैं। जितना भी जो अपने उदरपूर्ति के निमित्त मिल जाता है उसको खा पीकर अपने कर्तव्य में लग जाते हैं। कलकी चिन्ता नहीं रखते और न उसका संग्रह भी कलके लिये करते हैं। तथा इस अवस्था में साधुको એ પણ ખૂબ જ કઠણ છે. આ પ્રમાણે યોગ્ય સમયે પ્રતિલેખન કરવું, स्वाध्याय ४२वु, यान ४२७, मनियतवास ४२। ये सघणु ४४५५ छ. अमहप्पणा घोरं बंभव्ययं धारेउं दुख-अमहात्मना घोरं ब्रह्मव्रतं धारयितुं दुःखम् ४१०२ જન માટે ઘર બ્રહ્મચર્યવ્રતનું આરાધન કરવું એ પણ ખૂબ જ કઠણ છે.
ભાવાર્થ-જે પ્રમાણે કબૂતર શકિત મનથી પિતાના આહારની શે ધમાં નીકળે છે અને જ્યારે તેને થોડેઘણે આહાર મળે છે તે ખાઈ પીઈને કાલની ચિંતાથી એ મુક્ત બની જાય છે તથા બીજા દિવસના આહાર માટે પણ તેને સંગ્રહ કરતા નથી. જેટલી આવશ્યકતા હોય છે એટલા જ પ્રમાણમાં તે ખાય છે. આ પ્રમાણે એષણ દેથી શંકિત ચિત્ત થઈને આહાર ગ્રહણ કરવામાં સાધુ પ્રવૃત્ત થાય છે. પિતાના ઉદરની પૂતિના નિમિત્તે જેટલું પણ મળે છે એને ખાઈપીને તે પિતાના કર્તવ્યમાં લાગી જાય છે, કાલની ચિંતા રાખતા નથી તેમ જ કાલ માટે સંગ્રહ
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3
