________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. १९ मृगापुत्रचरितवर्णनम्
तथा-रोगाश्च-अरादयोऽपि दुःखं-तथा-मरणानि च दुःखं । अहो ! इति खेदे, अहो ! यत्र-गतिचतुष्टयात्मके यस्मिन् संसारे जन्तव एवं क्लिश्यन्ते-क्लेशं प्राप्नुवन्ति, स संसारो हु=निश्चयेन दुःख नितान्त दुःखावहः ॥१५॥
किं च--
मूलम्--खित्तं वत्थं हिरण्णं च, पुतदारं च बंधवे ।
चइता ण इमं दें हैं, गंतव्वेमवसैस्स मे ॥१६॥ छाया--क्षेत्रं वास्तु हिरण्यं च, पुत्रदारं च बान्धवान् ।
। त्यक्त्वा खलु इमं देहं, गन्तव्यमवशस्य मे ॥१६॥ टीका--'खित्तं' इत्यादि।
हे मातापितरौ ! क्षेत्रं वास्तु-गृहाहादिकम् , च-पुनः हिरण्यं =सुवर्ण, तथा-पुत्रदारं-पुत्राश्च दाराश्चेति समाहारद्वन्द्वः । च-पुनः बान्धवान् भ्रातृन् चीत नहीं करते हैं अधिक क्या कहा जाय-अपने जीवन के सुख दुःखकी साथी अपनी पत्नी भी सेवा शुश्रूषा करना छोड देती है । अरे !
और तो क्या औरस-सगा-पुत्र भी अपमान करने लग जाता है। इन दुःखों के अतिरिक्त (रोगा-रोगाः) रोग भी इस अवस्था में ज्यादा सताया करते हैं अतः ये भी दुःख ही है। (मरणाणि-मरणानि) मरण भी एक दुःख है । इस से यह निश्चित है कि (संसारो हु दुक्खं-संसारो हु दुःखम् ) यह चतुर्गति रूप संसारसर्वथा दुःख ही हैं। (जत्थ-यत्र) जिस में (जंतुणो कीसंति-जन्तवः क्लिश्यन्ति) प्रत्येक जीव दुःख ही पाते रहते है। अर्थात यह चतुर्गतिरूप संसार स्वयं एक दुःख है। इसमे रहने वाला कोई भी प्राणी सुख नहीं पाता है। इसमें जन्म, जरा मरण एवं रोग ये सब दुःख हि दुःख हैं ॥ १५ ॥ વધારે શું કહેવામાં આવે, પોતાના જીવનની સુખદુઃખની સાથી એવી પિતાની પત્ની પણ સેવા સુશ્રષા કરવાનું છેડી દે છે. અરે ! વધારે તે શું પિતાને રસ -सगेपुत्र ५५५ मपमान ४२व। दाजी लय छे. मापात रोगा-रोगाः રોગ પણ આવી અવસ્થામાં વધારે સતાવ્યા કરે છે. આથી એ પણ દુઃખ જ છે. मरणाणि-मरणानि भ२ ५७ मे हु५ छ. माथी से बात तो निश्चित छ । यतुति३५ ससार
स मय ४ छ. जत्थ-यत्र मा जंतुणो कीसंति-जन्तवः રિતિ પ્રત્યેક જીવ દુઃખજ ભેગવ્યા કરે છે. અર્થાત્—આ ચતુર્ગતિરૂપ સંસાર પોતે જ એક દુઃખ છે. આમાં રહેનાર કોઈ પણ પ્રાણી સુખને પામતા નથી. આમાં भन्भ, ४२, भ२९१, सने रास, २मा साहु: ५ छ. ॥ १५ ॥
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૩
