________________
प्रियदर्शिनी टीका अ. ८ नगगतिराजकथा
३७१ सह राज्ञः शयनगृहे समागता । राजा तथैव प्रसुप्तः । तदा मदनिका पाहस्वामिनि ! अवशिष्टां कथां कथयित्वा पुनरन्यां कामपि कथां कथन ! ततः सा प्राह तस्व वृक्षास्यास्ताच्छायाऽऽसीत् , नतूपरि । अथान्यां कथां कथयामि सावधानतया श्रृणु, 'आसीत् कस्मिंश्चिंद् ग्रामे कोऽप्युष्ट्रपालकः । तस्य चैको महाकाय उष्टश्चरन् वनस्याभ्यन्तरे गतः । स प्रचुरफलपुष्पसमन्वित. मेकं बब्बूलपक्षमद्राक्षीत् । तं दृष्ट्वा तत्पत्रभक्षणेच्छया स मुहुर्मुहुग्रीवां प्रसारभी ऐसा ही किया। जब तृतीय रात्रिमें मदनिका सहित कनकमंजरी और बाद में राजा महल में आ पहुंचे। उस समय भी राजा अपने पलंग पर उसी कपट निद्रा में सो गये, तब मदनिकाने राजा के सोते ही कनकमंजरी को कथा कहने के लिये प्रेरित किया सबसे पहिले कनकमंजरीने कल की कथा में उठाई गई मदनिकाके संदेह की निवृत्ति इस प्रकारकी-कल जो शत शाखा संपन्न अशोकवृक्ष को छाया विहीन बतलाया गया था सो उसका तात्पर्य इस प्रकारका जानना चाहिये कि उस वृक्ष के नीचे ही छायाथी उसके ऊपर नहीं। अब मैं तीसरी कथा कहती हैं सो सावधान होकर सुन
विसी एक ग्राम में कोई एक उष्ट्रपालक-(रबारी) रहता था। एक उसका ऊंट चरते २ वनमें पहुंच गया। वहां उसकी इष्टिमें प्रचुर फल पुष्प से समन्वित एक बबूल का वृक्ष दिखलाई पडा। उसके देखते ही ऊंटकी इच्छा उसको खाने की हो गई। वह वहां पहुंचा और उसके पत्रादिकों को खाने के लिये उसने बार २ अपनी गर्दक ऊँची की આવ્યો. ત્રીજા દિવસે રાત્રીના સમયે પ્રથમ કનકમંજરી અને મદનિકા રાજાના શય ગૃહમાં પહોંચ્યાં ત્યારપછી થોડીવારે રાજા પણ પહોંચી ગયા, પરંતુ વાર્તા અને તેને ભેદને જાણવાની અભિલાષાથી રાજાએ આગલા દિવસોની જેમ નિદ્રાનું બેટું બહાનું કરી પલંગમાં લંબાવ્યું રાજાને સુઈ ગયેલા, જાણીને મદનિકાએ બતાવેલા સંદેહનો ખુલાસે આ પ્રમાણે કર્યો. કાલે જે અશોક વૃક્ષની છાયા વગરની છે ડાળીઓ બતા. વેલ હતી તે તેનું તાત્પર્ય આ પ્રકારે જાણવું કે વૃક્ષની નીચેજ છાયા હતી તેની ઉપર નહીં. હવે હું ત્રીજી કથા કહું છું તેને સાવધાનીથી સાંભળ.
કેઈ એક ગામમાં એક રબારી રહેતું હતું. તેનું એક ઉંટ ચરતાં ચરતાં વનમાં પહોંચી ગયું. ત્યાં તેની દૃષ્ટિમાં ફળફૂલથી લચી પચી રહેલ એક બાવળનું ઝાડ દેખાયું એને જોતાં જ ઉંટની ઈછા તેને ખાવાની થઈ તે ત્યાં પડયું અને તેના ફળકુવને ખાવા માટે તેણે વારંવાર પિતાની ગરદન ઉંચી કરી પરંતુ તે તેને
1211
.
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3
