________________
१५४
उत्तराध्ययनसूने पूर्वाणि । संपूर्णश्रामण्यपर्याये लक्षपूर्वाणि । एवं भरतचक्रिणः सर्वमायुश्चतुरशीतिलक्षपूर्वपरिमितमभूत् ॥३४॥
॥ इति भरतचक्रिकथालेशः ॥
तथा
मूलम्-सगरो वि सागैरंतं, भरहवासं नरोहियो।
इस्तैरियं केवलं हिचा, दयाए परिनिखुए ॥३५॥ छाया-सगरोऽपि सागरान्तं, भारतवर्ष नराधिपः ।
ऐश्वर्य केवलं हित्वा, दयया परिनिर्वृतः ॥३५॥ टीका-'सगरो वि' इत्यादि ।
हे मुने ! नराधिपः सगरोऽपि-सगरनामा द्वितीयचकवर्ग्यपि सागरान्तं दिक्त्रये सागरपर्यन्त , उत्तरदिशि चुल्लहिमवत्पर्यन्तं च भारतवर्षम् , तथा केवलम्= अद्वितीयम् ऐश्वर्य च हित्वा परित्यज्य दयया-संयमेन परिनिर्वृतः मुक्तः ॥३५॥ पर्याय में इनका एक लाख पूर्व निकला हैं। इनकी आयु चौरासी ८४ लाख पूर्वकी थी ॥३४॥
॥ भरत चक्रवर्ती कथा संपूर्ण ॥ फिर दृष्टान्त कहते हैं-'सगरो वि' इत्यादि ।
अन्वयार्थ हे संजय मुने ! अब मैं तुमको सगर चक्रवर्तीका भी दृष्टान्त सुनाता हूँ (नराहिवो-नराधिपः) नराधिप (सगरो वि-- सगरोऽपि) सगरचक्रवर्ती भी (सागरंतं-सागरान्तम् ) सागरपर्यन्ततीनदिशाओं में समुद्र पर्यन्त तथा उत्तर दिशा में चुल हिमवत्पर्यन्त (भरहवासं-भारतवर्षम) भारत वर्षका शासन करके पश्चात उसके (केवलं इस्सरियं-केवलं ऐश्वर्यम् ) असाधारण ऐश्वार्यका (हिच्चा-हित्वा) પૂર્વ વ્યતીત કરેલાં. સંપૂર્ણ શ્રમણ્ય (સાધુ) પર્યાયમાં એમણે એક લાખ પૂર્વ વ્યતીત કરેલાં. આ પ્રમાણે તેમનું આયુષ્ય (૮૪૦૦૦૦) ચોર્યાસી લાખ પૂર્વનું હતું. ૩૪
એ રીતે ભરત ચક્રવતીની કથા સંપૂર્ણ થઈ.
शथी दृष्टांत ४ छ-"सगरो वि" छत्यादि.
અન્વયાર્થ–હે સંજયમુનિ ! હવે હું તમને સગરચવતીનું દૃષ્ટાંત પણ સંભमा छुनराहिवो-नराधिपः नराधिप सगरो वि-सगरोऽपि स॥२ यवत: ५५ सागरंतं-सागरान्तम् सागर पय त-त्रणु हिशायामां समुद्र पयत तथा उत्तर हिशामा यूस हिमवत् ५ त भारहवासं-भारतवर्षम् मारतषनुशासन शने पछीथी तभो केवलं इस्सरियं-केवलं ऐश्वम्य असाधारण मैश्वयन हिच्चा-हित्वा
उत्त२॥ध्ययन सूत्र : 3
