________________
६२७
प्रियदर्शिनी टीका. अ० ३ गा. ३ जीवस्यानेकजातिषु भ्रमणम् छाया-एकदा देवलोकेषु, नरकेष्वपि एकदा।
एकदा आसुरं काय, यथा कर्मभिः गच्छति ॥ ३ ॥ टीका-'एगया' इत्यादि।
जीवः, एकदा-एकस्मिन् काले शुभकर्मानुभवकाले देवलोकेषु-सौधर्मादिषु यथाकर्मभिः तद्गत्यनुरूपैश्चेष्टितैः सरागसंयमदेशविरत्यकामनिर्जराबालतपःकर्मभिः गच्छति । एकदा-अशुभकर्मोदयकाले, नरकेषु रत्नप्रभादिषु यथाकर्मभिः महारम्भमहापरिग्रहपञ्चेन्द्रियवधकुणपाहारैगच्छति । एकदा आसुरम्-असुरसम्बन्धिनं, कार्य=निकायम् असुरकुमारभावमित्यर्थः, यथा कर्मभिः सरागसंयमादिभिः, गच्छति-माप्नोति । उपलक्षणखाज्ज्योतिर्व्यन्तरयोरपि गच्छतीति बोध्यम् ॥ ३॥
उपरोक्त कथन को स्पष्ट करते हुए कहते है-' एगया'-इत्यादि ।
अन्वयार्थ-यह जीव (एगया-एकदा) कभी तो शुभ कर्म के अनुभवन काल में (देवलोएसु-देवलोकेषु) सौधर्म आदि देव लोक में (अहाकम्मेहिं - यथाकर्मभिः) 'सरागसंयम, देशविरति, अकामनिर्जरा एवं बालतप आदिरूप उस गति के कर्म के कारणों से (गच्छइ-गच्छति) जन्म लेता है । (एगया-एकदा) कभी अशुभकर्म के अनुभवनकाल में (नरएसु-नरकेषु ) रत्नप्रभा आदिक नरकों में (अहाकम्मे हिंयथाकर्मभिः) महा आरंभ, महापरिग्रह, पंचेन्द्रियवध कुणप (मांस) आहार आदि करने से (गच्छइ-गच्छति) जाता है। (एगया-एकदा)
ઉપરોક્ત કથનને વધારે સ્પષ્ટ કરતાં કહે છે – “एगया " त्याहि.
मन्वयार्थ-सा एगया-एकदा या२४ तो शुभ माना अनुभव मां देवलोएसु-देवलोकेषु सौधम माहि मां अहाकम्मे हि-यथाकर्मभिः सरास સંયમ, દેશવિરતિ, અકામ નિર્જરા, અને બાલતપ આદિરૂપ એ ગતીનાં કર્મોનાં ४॥२॥थी गच्छइ-गच्छति भले छे. एगया-एकदा ४थारे अशुभ भना अध्यभा नरएसु-नरकेषु रत्नप्रभा मा िनमा अहाकम्मेहि-यथाकर्मभिः मा. મહાઆરંભ, મહાપરિગ્રહ, પચેંદ્રિયવધ કુણપ (માંસ) આહાર આદિ કરવાથી
(१) “ चउहि ठाणेहि जीवा देवाउयत्ताए कम्मं पगरे ति, तं जहा-सराग संजमेणं, संजमासंजमेणं, बालतवोकम्मेणं, अकामणिज्जराए"। (स्था. स्था. ४ उ. ४ एवं औपातिक सूत्रेऽपि )
(२) "चउहि ठाणेहिं जीवाणेरइयत्ताए कम्मंपकरें ति, तं जहा-महारंभाए महापरिग्गाहाए, पंचिंदियवहेणं, कुणिमाहारेणं (स्था० स्था० ४ उ ४. एवम् औपातिकसूत्रेऽपि)
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
