________________
उत्तराध्ययनसचे अचेला-रति-खी-निषधा-ऽऽक्रोश-याचना-सत्कारपुरस्कारपरीषहाः भवन्ति । दर्शनमोहनीयोदये-एका दर्शनपरीषहा-वेदनीयोदये-एकादश क्षु-त्पिपासा-शीतोष्ण दंशमशक-चर्या-शव्या-वध-रोग-तृणस्पर्श-मलाख्याः परीषहाः उत्पद्यन्ते । लाभान्तरायोदये-एकः अलामपरीषहः । अष्टविधर्मबन्धकस्य, तथाऽऽयुर्वर्जितसप्तविधकर्मबन्धकस्य च संयतस्य द्वाविंशतिः परीषहाः संभवन्ति, तत्र स उत्कर्षतो युगपद् विंशतिपरीपहान् वेदयति । यत्र समये शीतपरीषहं वेदयति न तदोष्णपरीपहम् , यदा चोष्णपरीषहं वेदयति, न तदा शीतपरीषहं , तयोः परस्परमत्यन्तविरोधेन एकदा एकत्रासम्भवात् । तथा यस्मिन् समये चर्यापरीषहम् वेदयति, न तदा निषद्यापरीषहम् , यदा निषद्या परीषहं वेदयति न तदा चर्यापरीषहं, चर्यानिषद्यापरीषहयोरपि परस्परमत्यन्तविरोधेन एकदा एकत्रासंभवात् । ये दो परीषह होते हैं। चारित्रमोहनीय के उदय में अचेल १; अरति २, स्त्री ३, निषद्या ४, आक्रोश ५, याचना ६, सत्कारपुरस्कार ७, ये ७ सात परीषह होते हैं । दर्शनमोहनीय के उदय में एक दर्शनपरीपह, वेदनीय के उदय में ११ ग्यारह परीषह-क्षुधा १, तृषा २, शीत ३, उष्ण ४, दंशमशक ५, चर्या ६, शय्या ७, वध ८, रोग ९, तृणस्पर्श १०,
और मेल ११ होते हैं। लाभान्तराय के उदय में एक अलाभ परीषह उत्पन्न होता है। आठों प्रकार के कर्म का बन्धक तथा आयु सिवाय सात कर्मों का बन्धक जो संयत है उसके २२ बाईस परीषह होते हैं । एक काल में जीव अधिक से अधिक २० वीस परीषहों का वेदन कर सकता है, क्यों कि चर्या और निषद्या में से किसी एक का, शीत एवं उष्ण में से किसी एक एक का ही वेदन होगा, दोनों का युगपत् नहीं, कारण कि इनका परस्पर एक साथ रहने में विरोध है । પરીષહ છે. ચારિત્ર મહનીયના ઉદયમાં અચેલ, ૧ અરતિ, ૨ સ્ત્રિ, ૩ નિષદ્યા,૪ આક્રોશ ૫ યાચના, ૬ સત્કારપુરસ્કાર, ૭ આ સાત પરીષહ હોય છે. દર્શનમોહનીયના ઉદયમાં એક દશનપરીષહ, વેદનીયના ઉદયમાં ૧૧ અગીયાર પરીષહ, भूस, १ तरस, २४ी, 3 Ge, ४ शमश४, ५ यर्या, ६शया, ७१५, ८२१, ૯ તૃણપર્શ ૧૦ અને મેલ ૧૧ હોય છે. લાભાંતરાયના ઉદયમાં એક અલાભ પરીષહ ઉત્પન્ન થાય છે. આઠ પ્રકારના કર્મના બંધક તથા આયુ શિવાય સાત કર્મોના બંધક જે સંયત છે તેને ૨૨ બાવીસ પરીષહ હોય છે. એક કાળમાં એક જીવ અધિકમાં અધિક ૨૦ વીસ પરીષહનું વેદન કરી શકે છે. કેમકે, ચર્થી અને નિષઘામાંથી કેઈ એકનું ઠંડી અને ઉણુમાંથી કઈ એકનું જ વદન થતું હોય છે. બન્નેનું યુગપતું નહીં. કારણ કે, તેને પરસ્પર એક સાથે રહેવામાં વિરોધ છે.
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
