________________
प्रियदर्शिनी टीका अ० २ गा. १५ अरतिपरीषहजयः
३७३
गुप्तिरालवालः, समितिः पाली, क्षान्त्यादयो धर्मा एव वृक्षाः, विनयस्तेषां मूळम् भावना सलिलम्, श्रुतमेव स्कन्धः धर्मशुक्लध्यानरूपाः शाखाः, ध्यानभेदाः प्रशाखाः, योगसंग्रहाः पत्राणि, ज्ञानादिगुणाः पुष्पाणि, स्वर्गापवर्गप्राप्तिः फळम्, तद्गतं सुखं रसः, तस्मिन् धर्मारामे चरेत् = विचरेत्, अरतिं निराकृत्य स्वाध्यायध्यानेषु परायणो भवेदित्यर्थः ॥
6
'अरई पिट्ठओ किच्चा' इत्यनेन मुनेरात्मबलसंपन्नत्वं सूचितम् । 'विरए' इत्यनेन मुनेर्वैराग्यदशा प्रदर्शिता ।
में सम्यक्त्व तो भूमि है, गुतियां क्यारियां हैं, समितियां ही पालियां हैं, क्षान्त्यादिक धर्म वृक्ष है, एवं उन वृक्षों का मूल विनय है । भावनारूपी जल से वे सदा हरे-भरे रहते हैं । श्रुतज्ञान उनका विस्तृत स्कंध है । धर्मध्यान एवं शुक्लध्यान उनकी शाखाएँ हैं, ध्यान के भेद उनकी प्रशाखाएँ हैं । बत्तीस योगसंग्रह उनके पत्र, ज्ञानादिकगुण उनके पुष्प, स्वर्ग एवं मोक्ष की प्राप्ति उनके फल, स्वर्गमोक्षसंबंधी सुख ही उनका रस है । इतने मनोहर इस धर्मरूपी उद्यान में साधु का कर्तव्य है कि वह अरति को दूर कर विचरण करता रहे। स्वाध्याय एवं शुभध्यान में सदा आत्मपरिणति को लगाता रहे ।
'अरहं पिओ किया' इस पद से यह सूचित किया गया है कि मुनि को आत्मबल से युक्त होना चाहिये । “विरए " इस पद से यह ज्ञात होता है, कि मुनि में इस प्रकार के बल की जागृति विना वैराग्य दशा के नहीं हो सकती है, अतः वैराग्यदशा दृढ बनानी चाहिये ।
તે ભૂમિ છે. ગુપ્તિયેા કચારા છે, સમિતિ પાળા છે, ક્ષાન્ત્યાદિક ધર્મવૃક્ષ છે, અને એ વૃક્ષોનું મૂળ વિનય છે, ભાવનારૂપ જળથી તે સદાય હર્યોભર્યો રહે છે. શ્રુતજ્ઞાન એના વિશાળ સ્કંધ છે, ધર્મ ધ્યાન તેમજ શુક્લધ્યાન એની શાખાએ છે, ધ્યાનના ભેદ એની પ્રશાખાઓ છે, ૩ર યોગ સંગ્રહ તેના પાન, જ્ઞાનાર્દિક ગુણુ તેનાં પુષ્પ, સ્વર્ગ અને મેાક્ષની પ્રાપ્તિ એનાં ફળ સ્વગ માક્ષ સંબંધિ સુખ તે એના રસ છે, આવા મનહર ધર્મરૂપી માગમાં સાધુનું એ કવ્યુ છે કે તેએ અતિને દુર કરી વિચરણ કરતા રહે. સ્વાધ્યાય અને શુભ ધ્યાનમાં પેાતાના આત્માપરિણતી ને લગાવતા રહે.
अरई पिट्ठओ किच्चा - मा पहथी मे सूचित वामां आवे छे है, भुनिये आत्भमणथी युक्त रहेवु लेध्यो “ विरए" मा युद्धथी भुनियां अजनी लगृती વિના વૈરાગ્યદશા આવી શકતી નથી. આથી વૈરાગ્યદશા દૃઢ બનાવવી જોઈ એ.
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ઃ ૧
