________________
२४६
उत्तराध्ययनसूत्रे तुल्य इति गुरुर्जानाति, इत्येवं साधुः-विनयवान् शिष्यः कल्याणं - शुभं मन्यते'अयं गुरुः पुत्रादिभावेन मामनुशास्ति' इति शुभभावनां करोतीत्यर्थः। कुशिष्यः पुनः किं मन्यते ? इत्याह-'पावदिठी उ' इत्यादि । पापदृष्टिः विनयरहितः शिष्यस्तु शास्यमानम् आत्मानं मां दास इति गुरु नाति, इत्येवं मन्यते । 'अयं गुरुनींचदृष्ट्याऽवमानयन्मां दासमिव तर्जयति' इत्यशुभभावनां करोतीत्यर्थः।
अन्ये तु सुविभक्तिव्यत्ययात् 'पुत्तो' इत्यस्य ‘पुत्रमित्र' 'भाय' इत्यस्य-'भ्रातरमिव' 'णाइ' इत्यस्य ' ज्ञातिमिव' इति द्वीतीयान्तार्थ कल्पयन्ति 'मे' इति द्वितीयान्तार्थकं च कल्पयन्ति तत्सर्वमनुचितम्-आगमोक्तपाठेऽर्थसंगती सत्यां तद्विपरीतार्थकल्पनायां भगवद्वचनविराधनाऽऽपत्तेः ॥ ३९ ॥ है कि ये गुरु महाराज मुझे (पुत्तो मे-पुत्रः मे ) यह शिष्य मेरे पुत्रतुल्य है (भाय-भ्राता) भाई के समान है (णाय-ज्ञातिः) ज्ञातिजनतुल्य है, ऐसा समझकर शिक्षा देते हैं, (त्ति-इति) इस प्रकार विनीत शिष्य (कल्लाण-कल्याणं) शुभ (मन्नइ-मन्यते) मानता है, अर्थात् विनीत शिष्य गुरु महाराज के प्रति कल्याण भावना करता है। और (पावदिट्ठी य-पापदृष्टिस्तु) जो अविनीत शिष्य होता है वह इस प्रकार विचारता है कि ये गुरुमहाराज (सासं अप्पाणं-शास्यमानमात्मानम्) शिक्षापाते हुए मुझको (दासे-दासः) यह दास है, इस प्रकार समझकर शिक्षा देते हैं (त्ति-इति) इस प्रकार (मन्नइ-मन्यते ) अशुभ मानता है, अर्थात् अविनीत शिष्य गुरु महाराज के प्रति अशुभ भावना करता है। इस गाथा में विनीत और अविनीत शिष्य की भावना प्रदर्शित की है॥३९॥
भडारा०४ भने पुत्तो मे-पुत्रः मे ॥ शिष्य भा२। पुत्र तुक्ष्य छे भाय-भ्राता मानी तुल्य छ णाय-ज्ञाति शातितुल्य छ. से समझने शिक्षा माचे छ. त्ति-इति ॥
रेविनीत शिष्य कल्लाण मन्नइ-कल्याण-मन्यते त्या२४ मन शुमा२४ માને છે. અર્થાત્ વિનીત શિષ્ય ગુરુ મહારાજ તરફ ખૂબ ઉંચી ભાવના રાખે છે અને पावदितीय-पापहष्टिस्तु २ मविनीत शिष्य डाय छत सेवा प्रारवियारेछ, शुरु भडा२।४ सास अप्पाणं--शास्यंमानमात्मानं शिक्षा मापती मते भने दासे--दासः साहास छ, मेवी रीत सम ने शिक्षा मापे छ. त्ति इति २॥ ४ारे मन्नइ--मन्यते અશુભ માને છે. અર્થાત્ કુશિષ્ય, ગુરુ મહારાજ તરફ અશુભ ભાવના ભાવે છે. આ ગાથામાં શિષ્યની વિનીત અને અવિનીત ભાવના પ્રદર્શિત કરેલ છે. સલ્લા
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
