________________
प्रियदर्शिनी टीका गा. २३ सूत्रशब्दार्थ :
____
उक्तञ्च
जो सुत्ताभिप्पाओ, सो अत्थो अज्जए य जम्हा । (स्था. २ ठा. १ उ०) छाया-यः मूत्राभिप्रायः सोऽर्थः, अर्यते च यस्मात् ।
व्याख्या-यः सूत्रस्य अभिप्रायः स एव अर्थः । यस्मात् यतः करणादसावर्थः मूत्रात् अर्थते गम्यते । तदुभयं-सूत्रार्थद्वयं च पृच्छतः पृच्छां कुर्वतः शिष्यस्य गुरुः यथाश्रुतं-गुरुपरंपरातो यथा ज्ञातं तथा सूत्रम् , अर्थ तदुभयं च व्याकुर्यात् =कथयेत् , न तु स्वबुद्धया कल्पितं कृत्वा बोधयेदिति भावः । इह तावत् सूत्रज्ञानाय सूत्रस्य शब्दार्थ तल्लक्षणं तद्भेदं तद्वाचनादिकं च निर्दिशामः, तथाहिवागरिज्जा-यथाश्रुतं व्याकुर्यात् ) गुरु महाराज उन सब का शास्त्रविहित विधि के अनुसार प्रतिपादन करे ।
कालिक उत्कालिक आदि सूत्र है । सूत्र का जो अभिप्राय है वही अर्थ है । कहा भी है-जो सुत्ताभिप्पाओ सो अत्थो अज्जए य जम्हासूत्र के अभिप्राय को अर्थ कहा गया है । क्यों कि यह अर्थ सूत्र से ही निश्चित किया जाता है। इस तरह केवल सूत्र को अथवा उसके अर्थ को एवं इन दोनों को जब शिष्य अपने आचार्य महाराज से पूछे तो आचार्य महाराज को चाहिये कि वे उसको गुरु परंपरा से यथाज्ञात सूत्र-अर्थ एवं दोनों को अच्छी तरह समझावें । ऐसा न करें कि अपनी निजी कल्पना से मिश्रित कर उन्हें समझावें । सूत्रज्ञान के लिये उपयोगी समझकर सूत्र का शब्दार्थ, उसका लक्षण, उसके भेद, एवं उसकी वाचना आदि के विषय में कुछ स्पष्टीकरण किया जाता है।शिष्यने जहासुयं वागरिज्जा-यथाश्रुतं व्याकुर्यात् गुरु म।२।१४ मे प्रधान शास्त्र વિહિત વિધિ અનુસાર પ્રતિપાદન કરે.
કાલિક ઉત્કાલિક આદિ સૂત્ર છે, સૂત્રને જે અભિપ્રાય છે તે જ અર્થ छ. ४ह्यु ५५ छ,-जो सुत्ताभि पाओ सो अत्थो अज्जए य जम्हा-सूत्रनामभिप्रायने અર્થ કહેવામાં આવેલ છે. કેમ કે, આ અર્થ સૂત્રથી નિશ્ચીત કરવામાં આવે છે. આ રીતે કેવળ સૂત્રને અથવા તેના અર્થને અથવા એ બનેને જ્યારે શિષ્ય પિતાના આચાર્ય મહારાજને પૂછે તે આચાર્ય મહારાજે તેને ગુરુ પરંપરાથી યથાજ્ઞાત સૂત્ર-અર્થ અને બનેને સારી રીતે સમજાવે એવું ન કરે કે પિતાની જ કલ્પનાથી મિશ્રિત કરી તેને સમજાવે. સૂત્ર જ્ઞાનને માટે ઉપયોગી સમજીને સૂત્રને શબ્દાર્થ, તેનું લક્ષણ, તેને ભેદ, અને તેની વાચના मानि विषयमi sivs २५ष्टि४२५३ ४२वामां आवे छे-सूचयतीति सूत्रम्
ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર : ૧
