________________
मुनिहर्षिणी टीका अ. ६ उपासकप्रतिमाः
१७५ मोक्षमपि निषेधयन्ति । तेषां कृते न माता न पिता । ते-अर्हतः, चक्रवतिनो, बलदेवान्, वासुदेवान् नरकं, नैरयिकं, सुकृतदुष्कृते, तत्फलं च नाङ्गीकुर्वन्ति, यतस्ते पञ्चभूतातिरिक्तः कोऽपि पदार्थों नास्त्येवेति निजमन्तव्यं निश्चिन्वन्ति, ते कर्तारं भोक्तारं वा कमपि पदार्थ नाभ्युपगच्छन्ति, अतः पापपुण्ययोः, फलविशेषोऽपि नत्कृते नास्ति फलस्तेषां तत्फलप्राप्तिरपि न भवितुमर्हति तेषां कृते न तपो न संयमो नापि ब्रह्मचर्यादिशुभकर्मणां किमपि फलमस्ति, नापि हिंसादिदुष्कृतानां च किमपि अशुभदुष्फलं ते स्वीकुर्वन्ति, मृत्योरनन्तर मात्मा परलोके नोत्पद्यते, नापि नरकमारभ्य मोक्षपर्यन्तः कोऽपि स्थानविशेषः। अर्थात् जिन की मति परलोकविषयक नहीं है, वे नास्तिक कहे जाते हैं वे मोक्ष का भी निषेध करते हैं। उनके लिए माता नहीं पिता नहीं, वे अहंन्त, चक्रवर्ती, बलदेव, वासुदेव, नरक, नारकीय जीव, सुकृत, दुष्कृत और उन के फल को नहीं मानते हैं, क्यों कि उनका मन्तव्य है कि - पञ्चभूत से अतिरिक्त कोई भी पदार्थ नहीं है । वे कर्ता भोक्ता कोई भी पदार्थ को स्वीकार नहीं करते हैं, अतः उनके लिए पाप और पुण्य का फल कुछ नहीं है । और न उन के मत से पुण्य पाप के फल की प्राप्ति ही हो सकती है। उनके सिद्धान्त में न तप है न संयम है। ब्रह्मचर्य आदि शुभ कर्मों का कुछ भी फल नहीं है। और हिंसा आदि बुरे कर्मों का कोई भी अशुभ फल नहीं मानते हैं । मृत्यु के बाद आत्मा परलोक में जन्म नहीं लेता है । नरक से लेकर मोक्षपर्यन्त कोई भी गति नहीं है । નથી હોતી તેને નાસ્તિક કહેવાય છે. તેઓ મિક્ષને પણ નિષેધ કરે છે તેમને માટે भाता छे नहि पिता छ नहि. तमा मन्त, यती, महेष, वासुदेव, न२४, નારકીય જીવ, સુકૃત, દુષ્કૃત તથા તેના ફળને માનતા નથી, કેમકે તે તેમનું મન્તવ્ય છે કે–પંચભૂતથી અતિરિકત (જુદો) કેઈ પણ પદાર્થ નથી. તેઓ કર્તા ભકતા કઈ પણ પદાર્થને સ્વીકાર કરતા નથી. તેથી તેમના માટે પાપ અથવા પુણ્યનું ફલ છે નહિ. તેમજ તેમના મતથી પુણ્ય કે પાપના ફલની પ્રાપ્તિ પણ થઈ શકતી નથી. તેમના સિદ્ધાન્તમાં તપ છે નહિ, સંયમ છે નહિ, બ્રહ્મચર્ય આદિ શુભ કર્મોનું કાંઈ ફલ છે નહિ અને હિંસા આદિ ખરાબ કર્મોનું કોઈપણ અશુભ ફલ પણ માનતા નથી. મૃત્યુ પછી આત્મા પરલોકમાં જન્મ નથી લેતા. નરકથી લઈને મોક્ષ પર્યન્ત કોઈ પણ ગતિ છે નહિ.
શ્રી દશાશ્રુત સ્કન્ધ સૂત્ર
