________________
भाष्यम् उ० ६ सू० २२-२३
निर्ग्रन्थस्य हस्तकर्मादिप्रत्ययिक प्रायश्चित्तविधिः १५९
सूत्रम् - जत्थ एए बहवे इत्थीओ पुरिसा य पण्हावेति तत्थ से समणे णिग्गंथे अन्नयरंसि अचित्तंसि सोयंसि सुकपोग्गले णिग्धायमाणे मेहुणपडि सेवणपत्ते आवज्जइ चाउम्मासियं परिहारद्वाणं अणुग्घाइयं ॥ सू० २२ ॥
छाया - यत्रैते बहवः स्त्रियः पुरुषाञ्च प्रश्नुवन्ति तत्र स श्रमणो निर्ग्रन्थोऽचित्ते aafe शुक्रलान् निर्घातयन् मैथुन सेवनाप्राप्तः आपद्यते चातुर्मासिकं परिहारस्थानमनुद्घातिकम् ॥ सू० २२ ॥
भाष्यम् – 'जत्थ' यत्रप्रदेशे 'एए' एते - प्रत्यक्षत उपलभ्यमानाः 'इत्थीओ पुरिसाय' स्त्रियः पुरुषाश्च 'पण्हावेंति प्रश्नुवन्ति मैथुनाख्यमब्रह्मकर्म समाचरन्ति 'तत्थ से समणे णिग्गंथे' तत्र - तस्मिन् प्रदेशे मैथुनकर्म दृष्ट्वा उदीर्णमोह :- संयमाच्चलितमनाः स श्रमणो निर्ग्रन्थः 'अन्नयरंसि' अन्यतरस्मिन् 'अचित्तंसि सोयंसि' अचित्ते - मैथुनाद्युचिते स्रोतसि युगनालिका छिदे 'सुक्क - पोगले णिग्वायमाणे' शुक्रपुद्गलान् निर्घातयन् 'मेहुणपडि सेवणपत्ते' मैथुन प्रतिसेवनप्राप्तः मैथुनकर्मप्रतिसेवनभावनया प्रसक्तो भवति, स च तथा प्रसक्तः 'आवज्जइ' आपद्यते - प्राप्नोति, 'चाउमासि परिहारट्ठाणं अणुग्धाइयं' गुरुचातुर्मासिकं परिहारस्थानं परिहारनामकं प्रायश्चित्तस्थानम् अनुद्घातिकम् । इदं सूत्रद्वयं निर्ग्रन्थीविषयेऽपि अनुसन्धातव्यमिति ॥ सू० २२ ॥
पूर्व भिनिवगडादिका वसतिरुक्ता, तत्र वसतो निर्ग्रन्थस्य प्रायश्चित्तविधिः प्रतिपादितः, सम्प्रति-ताग्वसतौ निर्गन्थ्योऽपि संवसन्ति, तत्र तासां मध्ये काचिन्निर्ग्रन्थी वसतिदोषेण उदीर्णप्रबलोदा दोषबहुला सामाचारीप्रमादपरा सती गणादपक्रामेत्, तया सह निर्ग्रन्थ-निर्यन्थीभिः कथं वर्त्तितव्यमिति तद्विधिसूत्रमाह-- 'नो कप्पड़' इत्यादि ।
सूत्रम् - नो कप्पइ णिग्गंथाण वा णिग्गंथीण वा निम्गंथिं अम्नगणाओ आगयं खुयायारं सबलायारं भिन्नायारं संकिलिट्ठायारचरितं तस्स द्वाणस्स अणालोयावेत्ता अडिक्कम वेत्ता अनिंदावेत्ता अगरिहावेत्ता अविद्यावेत्ता अविसोहावेत्ता अकरणाए अट्ठावेता अहारिहं पायच्छित्तं तवोकम्मं अपडिवज्जावेत्ता उवद्वावेत्तए वा संभुजित्त वा संवसिएत्त वा तीसे इत्तरियं दिसं वा अणुदिसं वा उद्दिसित्तए वा धारिए वा ।। सू० १३ ।।
छाया -नो कल्पते निर्ग्रन्थानां वा निर्ग्रन्थीनां वा निर्ग्रन्थीम् अन्यगणादागतां क्षताचारां शबलाचारां भिन्नाचारां संक्लिष्टाचारचारित्रां तस्य स्थानस्य अनालोच्य अप्रतिक्राम्य अनिन्दयित्वा अगर्हयित्वा अविकुटय अविशोध्य अकरणाय अनभ्युत्थाप्य
