________________
४२
निरयावलिकासूत्र जननी काली नाम देवी सुकुमारपाणिपादेति पूर्ववत् , अभवत् , पुनः सा कीदृशी? ति विशेषवर्णनमाह- कोमुइरयणियरविमलपडिपुनसोमवयणा, कुंडलुल्लिहियगंडलेहा, सिंगारागारचारुवेसा' छाया-कौमुदीरजनिकरविमलपरिपूर्णसौम्यवदना, कुण्डलोल्लिखितगण्डरेखा, गृङ्गारागारचारुवेषा, एतेषां विशेषणानामेवं व्याख्या-तथाहि- 'कौमुदी'ति- 'कु'शब्देन मही प्रोक्ता, 'मुद' हर्षे ततो द्वयम् । धातु नियमैश्चैव, तेन सा कौमुदी स्मृता ॥१॥
फिर इन्हीं काली देवी का वर्णन करते हैं'कोमुइरयणियरविमलपडिपुन्नसोमवयणा' कौमुदी शब्दका अर्थ इस प्रकार है"'कु' शब्देन मही मोक्ता, 'मुद' हर्षे, ततो द्वयम् । धातु नियमैश्चैव, तेन सा कौमुदी स्मृता ॥१॥"
'कु' शब्दका अर्थ पृथिवी है, 'मुद ' शब्दका अर्थ हर्षित करना है, जो पृथ्वीमें रहे हुए जनोंको आनन्द उत्पन्न करे उसको कौमुदी कहते हैं। कौमुदी याने आश्विन कार्तिक मास रूप शरद ऋतुकी पूर्णिमाकी उज्वल चन्द्रिका (चाँदनी) डस चन्द्रिकावाला चन्द्रमाके समान निर्मल संपूर्ण रमणीय मुखबालो थी। 'कुंडल
વળી તે કાલી દેવીનું વર્ણન કરે છે –
'कोमुइरयणियरविमलपडिपुन्नसोमवयणा' કૌમુદી શબ્દને અર્થે આવે છે – ___“ 'कु' शब्देन मही प्रोक्ता, 'मुद' हर्षे, ततो द्वयम् ।
धातुइँनियमैश्चैव, तेन सा कौमुदी स्मृता ॥ १॥" '' ने अर्थ पृथ्वी छ. 'भु' । अर्थ ति ४२' छ रे પૃથ્વી ઉપર રહેલાં માણસોને આનંદ કરાવે તેને કૌમુદી કહે છે. કોમુદી અર્થાત્ આસે કાર્તિક માસ રૂપી શરદ ઋતુની પૂર્ણિમાની ઉજવલ ચંદ્રિકા, તે ચંદ્રિકાવાળા જે ચંદ્રમા
શ્રી નિરયાવલિકા સૂત્ર