________________
प्रकाशिका टीका-सप्तमवक्षस्कारः सू० ३० ग्रहादीनां शीघ्रगत्यादिनिरूपणम् ४९७ ग्रहेभ्यो नक्षत्राणि शीघ्रगतीनि, नक्षत्रेभ्यस्तारारूपाणि शीघ्रगतीनि । सल्पिगतयश्चन्द्राः, सर्वशीघ्रगतीनि तारारूपाणि, एतेषां खलु भदन्त ! चन्द्रसूर्यग्रहनक्षत्रतारारूपाणां कतरे सर्वमहर्दिकाः कतरे च सर्वाल्पदिकाः ? गौतम ! तारारूपेभ्यो नक्षत्राणि महर्दिकानि, नक्षत्रेभ्यो ग्रहा मह द्धिकाः, ग्रहेभ्यः सूर्या मह द्धिकाः, सूर्येभ्यश्चन्द्रा महद्धिकाः, सर्वाल्पदिकानि तारारूपाणि, सर्वमहद्धिंकाश्चन्द्राः। जम्बूद्वीपे खलु भदन्त ! द्वीपे ताराया स्तारायाश्च कियद बाधया अन्तरं प्रज्ञप्तम् ? गौतम ! द्विविधम्-व्याधातिक नियाधतिकं च, निर्व्यापातिक जघन्येन पञ्चधनुः शतानि, उत्कर्षेण द्वे गव्यूते । व्याधातिकं जधन्येन द्वे योजनशते षट्षष्टधिके, उत्कर्षेण द्वादश योजन सहस्राणि द्वे च योजनशते द्वि चत्वारिंशदधिके तारारूपस्य तारारूपस्याबाधया अन्तरं प्रज्ञप्तम् ॥ सू० ३० ॥ ___टीका-"एएसिणं भंते !' एतेषां वक्ष्यमाणानां खलु भदन्त ! 'दिमझरियग्गहगण मक्खत्ततारारूवाणं' चन्द्रसूर्यग्रहगणनक्षत्रतारारूयाणां मध्ये 'कयरे सवसिग्धगई' कतरः सर्वशीघ्रगतिः सर्वेभ्यश्चन्द्रादिभ्यश्वर ज्योतिष्कदेवेभ्यः शीध्रगतिः इदं च सर्वाभ्यन्तरमण्डलापेक्षया ज्ञातव्यम् 'कयरे सव्व सिग्धतराएचेव' कतरश्च सर्वशीघ्रतरकगति एतच सर्ववाह्य मण्डलापेक्षया कथितम् अभ्यन्तरमण्डलापेक्षया सर्वबाह्यमण्डलस्य गतिप्रकर्ष सुप्रसिद्धत्वा
दसवें द्वार की वक्तव्यता 'एएसि णं भंते ! चंदिमसूरियगहणक्खत्ततारारूवाणं इत्यादि।
टीकार्थ- इस सूत्र द्वारा गौतमस्वामी ने प्रभु से ऐसा पूछा है-'एएसि गं भंते! चंदिमसरियगहणक्खत्ततारारुवाणं' हे भदन्त ! इन चन्द्र सूर्य, ग्रह, नक्षत्र और तारारूप ज्योतिष्कों के बीच में 'कयरे सव्व सिग्घगई' कौन चन्द्रादिक सर्व चर ज्योतिष्क देवों की अपेक्षा शीघ्रगतिवाला है ? यह प्रश्न सर्वाभ्यन्तर मंडल की अपेक्षा जानना चाहिये, 'कयरे सव्व सिग्घतराए चेव' तथा कौन सर्व शीध तरक गति है ? यह प्रश्न सर्व बाह्य मण्डल की अपेक्षा जानना चाहिये, क्यों कि अभ्यन्तरमंडल की अपेक्षा सर्वबाह्य मंडल की गति का प्रकर्ष सुप्रसिद्ध है । इसके उत्तर में प्रभु कहते है-'गोयमा! चंदेहितो सूरा सम्वसिग्धगई' हे
દશમાદ્વારની વક્તવ્યતા 'एएसि णं भंते ! चंदिमसूरियगहणक्खत्ततारारूवाणं' या
राज-20 सूत्र द्वारा गौतभ३वामी प्रभु या प्रमाणे पूछयु छ-'एएसिणं भंते ! चंदिमसूरियगहणक्खत्ततारारूवाणं' त ! 24यन्द्र, सूर्य, प्रह, नक्षत्र अने ॥२॥३५ न्यातिनी पयमा ‘कयरे सव्व सिग्घगई' ९१ यन्द्राहि नाथी सन्यतes हैवानी अपेक्षा शाति छ ? २मा प्रश्न सत्य -त२भ31नी अपेक्षाथी on नये, 'कयरे सव्व सिग्यतराए चेव' तथा ५ सर्व शाति त२५ छ १ मा प्रश्न समावभाजी અપેક્ષા જાણવું જોઈએ. કારણ કે અત્યંતરમંડળની અપેક્ષા સર્વબાહ્યમંડળની ગતિને
ज०६३
જદીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્રા