________________
२०८
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे
* दैर्ध्यविस्ताराभ्याम् कियता परिक्षेपेण-परिधिना प्रज्ञप्तं कथितमिति प्रश्नः, भगवानाह - 'गोयमा' इत्यादि, 'गोषमा' हे गौतम! 'णवणउई जोयणसहस्साई' नवनवति योजन सहस्राणि 'छचचत्ताले जोयणसए' षट् च चत्वारिंशद् योजनशतानि चत्वारिंशदधिकानि बड्योजनशतानीत्यर्थः ' आयामविवखंभेणं' आयामविष्कम्भाभ्यां दैर्घ्यविस्ताराभ्यां कथि तम् तथा - 'तिष्णिय योजनसय सहरसाई' त्रीणि च योजनशतसहस्राणि लक्षत्रयमित्यर्थः 'पण्णरस सहरसाई' पञ्चदशसहस्राणि 'एगूणणवई जोयणाई' एकोन नवति च योजनानि 'किचि विसेसाहिए परिकखेवेणं पण्णत्ते' किञ्चिद्विशेषाधिकानि परिक्षेपेण प्रज्ञप्तम् लक्षत्रयं पञ्चदशसहस्राणि एकोननाति योजनानि किश्चिद्विशेषाधिकानि परिक्षेपेग सर्वाभ्यन्तरनक्षत्रमण्डलं भवतीत्यर्थः विशेषत उपपत्तिस्तु सूर्याधिकारे दृष्टव्या । 'ताबाहिरएणं भंते ! णक्ख तमंडले' सर्वबाहा' खलु भदन्त ! नक्षत्रमण्डलम् 'केवइयं आयामविक्संभेणं' कियत्कियत्प्रमाणकाभ्यामायामविष्कम्भाभ्याम् दैर्घ्यविस्ताराभ्यामित्यर्थः ' केवइयं परिक्खेवेणं पन्नते' कियता - कियत्प्रमाणकेन परिक्षेपेण--परिधिना प्रज्ञप्तं कथितमिति प्रश्नः, भगवानाह - तर नक्षत्रमंडल कितने आयाम और विष्कम्भ वाला कहा गया है ? तथा इसकी परिधिका प्रमाण कितना कहा गया हैं ? इसके उत्तर में प्रभु कहते हैं 'गोयमा ! णवण उई जोयणसहस्साइं छच्च चताले जोयणसए आयामविवखंभेणं तिणि व जोयणसयसहस्साइं पण्णरससहस्साई एगूणणवई जोयणाई किंचि विसेसा हिए परिक्खेवेणं पण्णत्ते' हे गौतम । ९९३४० योजन का इसका आयाम विष्कम्भ कहा गया है और ३ लाख १५ हजार ८९ योजन से कुछ अधिक इसकी परिधि कही गई है। इस सम्बन्ध में स्पष्टीकरण देखना हो तो सूर्याधिकार में किये गये स्पष्टीकरण को देखलेना चाहिये 'सव्वबाहिरएणं भंते !
क्तमंडले केवइथं आयामविक्ख भेणं, केवइयं परिक्खेवेणं पनते' हे भदन्त ! सर्वबाह्य नक्षत्रमंडल आयाम और विष्कंभ भी अपेक्षा कितना बडा
મંડળ કેટલા આયામ અને વિષ્ણુભવાળુ કહેવ માં આવેલુ' છે ? તેમજ તેની પરિધિનુ अभालु उहेवामां आवे छे ? योना नवाणमां अलु उ छे 'गोयमा ! णवणउई जोयणसहस्साई छच्च चत्ताल्ले जोयणसए आयामविक्संभेणं तिष्णि य जोयणसहसहस्साई qष्णरससहस्साइं एगूणणवई जोयणाई किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणं पण्णत्ते' हे गौतम! ૯૯૬૪૦ ચેાજન જેટલા એના આયામવિષ્ટ ભ કહેવામાં આવેલા છે અને ૩ લાખ હજાર ૮૯ ચેાજન કરતાં કંઇક અધિક આની પરિધિ કહેવામાં આવેલી છે. આ સબંધમાં સ્પષ્ટીકરણ જાણવુ હોય તે સૂર્યાધિકારમાં કરવામાં આવેલા સ્પષ્ટીકરણને જોઇ લેવુ' लेखे 'सव्वबाहिरएणं भंते! णक्खत्तम डले केवइथं आयाम विक्खंभेणं, केवइयं परि क्खेवेणं पन्नते' हे लहांत ! सर्वमाह्य नक्षत्रमंडण आयाम मने निष्ठलनी अपेक्षाओ કેટલુ" વિસ્તૃત કહેવામાં આવેલુ છે ? અને તેની પરિધિનું પ્રમાણ કેટલુ' કહેવામાં આવેલુ
૧૫
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર