________________
૨૮૪
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे वीणियोजनानि षण्णवतिं च पञ्चपञ्चःशद्भागशतानि एकैकस्मिन् मण्डले मुहर्तगतिं निवर्दयन् निवर्तयन् सर्वाभ्यन्तरमण्डलमुपसंक्रम्य चारं चरतीति ॥ चतुर्दशसूत्रम्, सू० १४॥
टीका-'जायणं भंते !' यदा खलु भदन्त !, हे भदन्त ! यदा-यस्मिन् काले 'चंदे' चन्द्रः 'सबभतरं मंडलं उवसंकमित्ता' सर्वाभ्यन्तरं मण्डलमुपसंक्रम्य सर्वेभ्योऽभ्यन्तरं यदपेक्षया अन्यदभ्यन्तरं न विद्यते तादृशं मण्डल गगनक्षेत्रम् उपसंक्रम्यसंप्राप्य 'चारं चाइ' चारं गतिं चरति करोति तयाणं एगमेगेणं मुहुतेणं केवइयं खेनं गच्छई' तदा खलु एकैकेन मुहतेन कियत् क्षेत्र गच्छति, तत्र-तदा तस्मिन्काले सर्वा भ्यन्तरं मण्डल सम्प्राप्य चारं चरति तस्मिन् एकैकेन मुहू तेन-स्वशास्त्रप्रतिपादितकाल. विशेषेण कियत कियत्प्रमाण क्षेत्र माकाशमण्डलं गच्छति एकमुहर्तेन कियत्पर्यन्तं गमनं भवति चन्द्रमस इति प्रश्नः, भगवानाह-'गोयमा' इत्यादि, 'गोयमा' हे गौतम ! 'पंचजोयणसहस्साई' पञ्चयोजनसहस्राणि तेवत्तरि च जोयणाई' त्रिसप्ततिं च योजनानि सत्ततरं च चोयाले भागसए गच्छइ' सप्तसप्ततिं च चतुश्चत्वारिंशद् भागशतानि गच्छति-तत्र-चतुश्चत्वारिंशदधिकानि सप्तसप्ततिं भागशतानीत्यर्थः, अथ भागशब्दोऽवयववाची ततश्चेह भागशब्देन
इस तरह १३ वें सूत्रका व्याख्यान करके अब सूत्रकार मुहूर्तगति की प्ररूपणा के निमित १४ वें सूत्र का कथन करते हैं।
'जयाणं भंते ! चंदे सव्वम्भंतरं मंडलं उवसंकमिता चारं चरई' इत्यादि
टीकार्थ-गौतमस्वामी ने इस सूत्र द्वार प्रभु से ऐसा पूछा है-'जयाणं भंते ! हे भदन्त ! जब 'चंदे' चन्द्र 'सच्चट नंतरं मंडलं उवसंकमिता' सर्वाभ्यन्तर मंडल पर-गमनक्षेत्र पर पहुंच कर 'चारं चरई' गति करता है 'तयाणं एगमेगेणं मुहत्तेणं केवइयं खेतं गच्छई' तब वह एक एक मुहूर्त में कितने क्षेत्र को पार करता है ? इसके उ तर में प्रभु कहते हैं-'गोयमा ! पंच जोयणसहस्साई तेवतरि च जोयणाई सतनरिं च चोयाले भागसए गच्छई' हे गौतम ! उस समय ५०७३ योजन और ७७४४ भाग तक जाता है भाग शब्द
આ પ્રમાણે ૧૩ માં સૂત્રનું વ્યાખ્યાન કરીને હવે સૂત્રકાર મુહુર્ત ગતિની પ્રરૂપણા માટે ૧૪મા સૂત્રનું કથન કરે છે
-'जयाणं भंते ! चंदे सव्वभंतरमंडलं उवसंकमिता चार चरई' इत्यादि गौतमस्वाभाये ॥ सूत्र 43 प्रभुने सेवी शत प्रश्न [ छ 'जयाणं भते ।' : महन्त ! न्यारे 'चंदे' यन्द्र 'सव्वभतरमंडले उवसंकमिता' साल्यात२ भ3॥ ५२ गमन क्षेत्र ५२ पहायान 'चार चरई' गति रे छ 'तयाणं एगमेगेणं मुहु तेणं केवइयं खेतं गच्छई' ત્યારે તે એક એક મુહૂર્તમાં કેટલા ક્ષેત્રને પાર કરે છે ? એના જવાબમાં પ્રભુ કહે છે'गोयमा ! पंच जोयणसहस्साई तेव तार च जोयणाई सततरिंच चोयाले भागसए गच्छइ' હ ગૌતમ ! તે સમયે તે ૪૦૭૩ યેાજન અને હ૭૪૪ ભાગ સુધી જાય છે, ભાગ શબ્દ
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્રા
