________________
१७६
जम्बूद्वीपप्रज्ञप्तिसूत्रे पश्चाशदधिकानि पञ्चयोजनशतानीत्यर्थः किश्चिद्विशेषाधिकानि परिक्षेपेण भवति अत्र च पूर्व मण्डलपरिरयराशौ द्वे योजनशते त्रिंशदधिके प्रक्षिप्य उपपत्तिः कर्तव्येति तृतीयमण्डलमिति । ___अथ चतुर्थादि मण्डलेषु अति देशमाह-एवं खलु' इत्यादि, ‘एवं खलु एएणं उवाएणं' एवं खलु एतेनोपायेन पूर्वप्रदर्शितप्रकारेण 'णिक्खममाणे चंदे' निष्क्रामन् चन्द्रः, एकस्माद् मण्डलादपरमण्डलं गच्छन् चन्द्रमाः 'जाव संकममाणे संकममाणे' यावत् संक्रामन् संक्रामन् गच्छन् २, अत्र यावत्पदेन 'तयाणं तराओ मंडलाओ तयाणतरं मण्डलं' इत्यस्य ग्रहणं भवति, तदर्थश्च-तदनन्तराद् मण्डलात् तदनन्तरं मण्डलं निष्क्रामन्-गच्छन् 'बावत्तरि बावत्तरि जोयणाई' द्वासप्तति द्वासप्तति योजनानि 'एगावण्णं च एगसद्विभाए जोयणस्स' एकपश्चा. शचैकषष्टिभागान् योजनस्य 'एगसहिभागं च सत्तहा छेत्ता' एकषष्टिभागं च सप्तधा छित्वा 'एगं च चुणियाभार्ग' एकं च चूर्णिकाभागम् ‘एगमेगे मंडले विखंभवुद्धिं अभिवर्तमाणे २' एकैकस्मिन् मण्डले विष्कम्भबुद्धिमभिवर्द्धयन् २ -कुर्वन् २ 'दो दो तीसाइं जोयणसयाई द्वे द्वे त्रिंशद्योज़नशते त्रिशदधिक योजनशतद्वयमित्यर्थः 'परिरयबुद्धिं अभिवर्तमाणे२' परिरयवृद्धिम्-परिक्षेपाधिक्यम् अभिवर्द्धयन् २ 'सव्वबाहिरं मंडलं उवसंकमित्ता' सर्वबाह्य मण्डलपण्णरस जोयणसहस्साइं पंच य इगुणापण्णे जोयणसए किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणंति' तथा इसके परिक्षेप का प्रमाण ३१५५४९ योजन से अधिक है। यह प्रमाण पूर्व मण्डल के परिक्षेप प्रमाण में २३० योजन के प्रक्षिप्त करने पर आजाता है। अब चतुर्थादि मंडलों में अतिदेश का कथन करते हुए सूत्रकार कहते हैं 'एवं खलु एएणं उवाएणं णिक्खममाणे चंदे जाव संकममाणे २ तयाणंतराओ मंडलाओ तयाणंतरं मंडलं णिक्खममाणे बावत्तरि २ जोयणाई एगावण्णं च एगसट्ठिभाए जोयणस्स एगसहिभागं च सत्तहा छेत्ता एगं च चुणिया भाग' तीन आभ्यन्तर मण्डल से निकल कर तदनन्तर मण्डल पर जाता हुआ चन्द्र ७२० योजन की एवं एक भाग के ७ भागों में से १ चुणिका भाग की एक एक मंडल पर विष्कम्भवृद्धि करता हुआ तथा २३० योजन की परिक्षेप मे जोयणसए किंचि विसेसाहिए परिक्खेवेणंति' माना ५२२५नु प्रमाए। उ१५५४८ योन કરતાં કંઈક વધારે છે. આ પ્રમાણ પૂર્વમંડળના પરિક્ષેપ પ્રમાણમાં ૨૩૦ એજન પ્રક્ષિપ્ત કરવાથી આવી જાય છે. હવે ચતુર્થાદિ મંડળમાં અતિદેશનું કથન કરતાં સૂત્રકાર કહે છે–
__'एवं खलु एएणं उवाएणं णिक्खममाणे चंदे जाव संकममाणे २ तयाणंतराओ मंडलाओ तयाणंतरं मंडलं णिक्खममाणे बावत्तरि २ जोयणाई एगावण्णं च एगसद्विभाए जोयणस्स एगसद्रिभागं च सत्तहा छेत्ता एगं च चुणियाभार्ग' वर मास्यत२ यन्द्रमामा प्रहશિત પદ્ધતિ મુજબ યાવત્ તદનંતરમંડળમાંથી નીકળીને તદનંતરમંડળ ઉપર ગતિ કરતો ચન્દ્ર ૭૨ જન જેટલી તેમજ એક ભાગના ૭ ભાગમાંથી ૧ ચૂર્ણિકા ભાગની એક–એક મંડળ ઉપર વિષ્કભ વૃદ્ધિ કરતે તેમજ ૨૩૦ એજનના પરિક્ષેપમાં વૃદ્ધિ
જમ્બુદ્વીપપ્રજ્ઞપ્તિસૂત્ર