Page Text
________________
सूर्यज्ञतिप्रकाशिका टीका सू० ८५ पञ्चदश प्राभृतम्
७६५
भक्तश्चेति लब्धानि सप्तविंशतिरर्द्धमण्डलानि, अष्टाविंशतितमस्य चार्द्ध मण्डलस्य षड् विंशतिः - सप्तषष्टिभागाः, ततो द्वाभ्यामर्द्ध मण्डलाभ्यामेकं परिपूर्ण मण्डलं भवतीत्यतो द्वाभ्यां भागे हृते सति (२७) ÷ २= (१३३)= (१३॥ - ) = ( १३।४) सवर्णनेन ततो हरांशौ द्वाभ्यामपवर्तितो जातो ४६ यथाक्रमेण न्यासः ( 13.४६३) अत्रान्त्यो भगियोः (अन्योऽन्यहाराभि
60+25
१३४
६७
६७
eat हशा वित्यादिना गणितप्रक्रिया कृतास्ति, तेनेदमुपपद्यते यदैकेन नाक्षत्रेण मासेन नक्षत्रं किल त्रयोदश मण्डलानि परिपूर्णानि चतुर्दशस्य च मण्डलस्य सार्द्ध षट् चत्वारिंशतं सप्तषष्टिभागान् यावन्नक्षत्रं पूरयतीति ।
अथ सम्प्रति चान्द्रमासमधिकृत्य चन्द्रादीनां मण्डलनिरूपणां प्रश्नोत्तरक्रमेण निरूपयति'ता चंदेणं मासेणं चंदे कइ मंडलाई चरइ ?' तावत् चान्द्रेण मासेन चन्द्रः कति मण्डलानि चरति । तावदिति पूर्ववत् चान्द्रेण मासेन- पूर्वोदितलक्षणविशिष्टेन चन्द्रमासे चन्द्रः कति से भाग करे तो सताईस अर्धमंडल तथा अठाईसवें अर्द्ध मंडल का सडठिया छाईस भाग लब्ध होते हैं । दो अर्धमंडल से एक परिपूर्ण मंडल होता है, अतः दो से भाग करे तो ( २७ । ) - २ = (१३३ । ँ) = ( +२६)=१३ । १) सवर्णन से हरांश को दो से अपवर्तित करे तो होते हैं, इसका यथाक्रम न्यास इस प्रकार है- (१३ । ३) यहां पर अन्त्य भाग का (अन्योन्याहाराभिहृतौ हराशौ इत्यादि) गणितप्रक्रिया की गई है, अतः इस प्रकार फलित होता है कि एक नाक्षत्रमास से नक्षत्र तेरह मंडल पूरा तथा चौदहवें मंडल का सडसठिया साडे छियालीस भागों को यावत् नक्षत्र पूरित करता है ।
अब चांद्रमास को अधिकृत करके चंद्रादि के मंडलों का निरूपण प्रश्नोत्तर क्रम से करते हैं - ( ता चंदेणं मासेणं चंदे कह मंडलाई चरह) पूर्व कथित लक्षण वाले चांद्र मास में चंद्र कितने मंडलों को पूरित करते हैं ? इस प्रकार श्री અધ મડળના સડસઠયા છવ્વીસભાગ લબ્ધ થાય છે. એ અધÖમડળથી પરિપૂર્ણ એક મંડળ थाय छे, तेथी मेथी भाग ४रे तो (२७) २ = (१३३|१७) = १र्डे) +२६=१३६ई है) सवर्थ નથી હાંશને એથી અપત્તિ ત કરે ૪રૂ થાય છે. આના ક્રમપૂર્વકન્યાસ આ પ્રમાણે છે. ४६÷७ (१३|४६३) अहीं अंतिम लागनेो (अन्योन्य हाराभिहतौ हरांशौ) हत्याहि गणित ક્રિયા કરવામાં આવેલ છે. તેથી આ રીતે ફલિત થાય છે કે-એક નક્ષત્રમાસમાં નક્ષત્ર તેર મ`ડળ પુરા તથા ચૌદમા મ'ડળના સડસઠયા સાડીછેંતાલીસ ભાગેાને યાત્ નક્ષેત્ર પુરિત કરે છે.
હવે ચાંદ્રમાસને અધિકૃત १रे छे. (ना च'देण ं' मासेणं चंदे ચંદ્ર કેટલા મંડળને પૂરિત
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૨
કરીને ચંદ્રાદિના મંડળાનું નિરૂપણ પ્રશ્નોત્તરના ક્રમથી कइ मंडलाई चरइ) पूर्व प्रथित क्षणुवाणा चंद्रभासभां કરે छे ? આ પ્રમાણેના શ્રીગૌતમસ્વામીના
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |