________________
E७
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७५ द्वादशप्राभृतम् अर्थतयोः क्रमेण न्यासो यथा-१८२७४८६ अत आगतं यद् युगादितोऽष्टादशसु दिवसशतेषु सप्तविंशत्यधिकेषु अतिक्रान्तेषु, ततः परस्य च दिवसस्य सार्दैषु अष्टाचत्वारिंशत्संख्येषु सप्तपष्ट्रिभागेषु गतेषु द्युत्तरचतुःशततमस्य ४०२ चन्द्रौः परिसमाप्ति भवेदिति ॥ अथैतेषु चन्द्रद्धेषु चन्द्रनक्षत्रयोगपरिज्ञानार्थ पूर्वाचार्योपदिष्टा या गाथा साप्यत्र विनेयजनानुग्रहायोपन्यस्य प्रस्तूयते यथा
_ 'सा चैव धुवोरासी गुणरासीविअ हवंति ते चैव ।
णक्खत्त सोहगाणिअ परिजाणसु पुव्वभणियाणि' ॥१॥ छाया-स चैव ध्रुवोराशि गुणराशयोपि च भवन्ति ते चैव ।
नक्षत्रशोधनानि च परिजानीहि पूर्वभणितानि ॥१॥ अथास्या गाथायाः भावार्थगमनिका व्याख्या यथा-स चैव पूर्वोदित एव-प्रथमप्रतिपादित एव पञ्चोत्तरशतत्रयग्रमाणो धूवराशि श्चन्द्रप्नां चन्द्रनक्षत्रयोगपरिज्ञानार्थमपि वेदितव्यः, गुणराशयोऽपि-एकादि धुत्तरवृद्धया ते एव गुणका अपि मवन्तीति वेदितव्याः। यानि च पूर्वमुपदिष्टानि-द्वाचत्वारिंशत् प्रभृतीनि-४२ नक्षत्रशोधनानि-नक्षत्रशोधनकानि 'पुख साडे अडतालीस होते हैं। इसका यथाक्रमन्यास इस प्रकार से हैं-१८२७ ४८- इससे यह फलित हुवा की युग की आदि से अठारहसो सताईस दिवस व्यतीत होने पर तत्पश्चात्वर्ति दिवस का सडसठिया साडे अडतालीस भाग वीत जाने पर चारसो दो चंद्र ऋतु समाप्त होती है।।
अब इन चंद्र ऋतु में चंद्र नक्षत्रयोग को जानने के लिये पूर्वाचार्यकथित गाथा शिष्यजनानुग्रहार्थ यहां पर कही जाती है-(सा चैव धुवोरासी वि अ) इ.
अब इस गाथा की भावार्थ गमक व्याख्या कही जाती है-वह पूर्वकथित तोनसो पांच संख्यात्मक ध्रुवराशि चंद्र मुहूर्त का चंद्र नक्षत्रयोग को जानने के लिये भी वही ध्रुवराशि समझें । गुणक राशि भी एकादि द्युत्तरवृद्धि से वही गुणक भी होते हैं। जो पहले कही गइ बयाથાય છે. આને ક્રમાનુસાર અંકન્યાસ આ પ્રમાણે છે. ૧૮૨૭૧૪૮ ૪૪ આનાથી એ ફલિત થાય છે કે યુગની અદિથી અઢારસે ૨૭ સત્યાવીશ દિવસ વીતી ગયા બાદ તે પછિના દિવસના સડસઠિયા સાડાઅડતાલીસ ભાગ વીતિ ગયા પછી ચાર બે ચંદ્રરૂતુ સમાપ્ત થાય છે,
હવે આ ચંદ્રરૂતુમાં ચંદ્ર નક્ષત્રગને જાણવા માટે પૂર્વાચાર્યોએ કહેલ ગાથા शिष्यत्नाना अनुबड माटे माडी वाम मा छे. (सा चैव वोरासीविअ) त्या
હવે આ ગાથાની ભાવાર્થરૂપ વ્યાખ્યા કરવામાં આવે છે. તે પહેલાં કહેલ ત્રણ પાંચ સંખ્યાવાળી યુવરાશિ ચંદ્રમુહૂર્તના ચંદ્રનક્ષત્રગને જાણવા માટે પણ એજ ધ્રુવ રાશિ સમજવી ગુણકરાશિ પણ એકથી આરંભીને ઘુત્તરના વધારાથી એજ ગુણક પણ डाय छे. ते ५९i वामां आवे में तावीस ४२ विगैरे नक्षत्र शयन (पुव्व भणियाणि)
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
