Page Text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० ७५ द्वादश प्राभृतम्
५०७ ईप्सितेन एकादिना द्युत्तरचतुःशतपर्यन्तेन ४०२-युत्तरवृद्धेन-एकस्मादारभ्य तत ऊर्च द्युत्तरवृद्धया प्रवर्द्धमानेन-१।३।५।७ इत्यादि क्रमेण ध्रुवराशि गुणनीयः-धुवराशौ गुणिते सति इत्यर्थः । ततो गुणितराशौ 'सगेण छेएणं' स्वकेन छेदेन स्वकेन-स्वकीयेन-आत्मीयेन छेदेन-छेदराशिना-पूर्वोदितभागहारराशिना-चतुस्त्रिंशदधिकशत-१३४ रूपेण 'भइए' भक्तः-विभक्ते सति यल्लब्धं सः स एव लब्धराशिः सोमस्य-चन्द्रस्य ऋतोः समाप्तौ वेदितव्य इति गाथाया भावार्थबोधिका व्याख्या ॥-अथात्रोदाहरणरूपा भावना प्रदश्यते यथा-कश्चित् पृच्छति-यत् चन्द्रस्य प्रथम तुः कस्यां तिथौ परिसमाप्तिमुपयायादिति-ततोऽत्र पूर्वोदितो ध्रुवराशि:-३०५ पश्चोत्तरशतत्रयप्रमाणः, एकेन गुणकराशिना गुण्यते (प्रश्ने प्रथमत्तों जिज्ञासितत्वादेक एव गुणकराशिः) एकेन गुणितोऽपि तथैव तिष्ठति पञ्चोत्तरशतत्रयरूपः-३०५४ १-३०५ ततश्चैतत् गुणनफलम् ‘भइए सगेण छेएणं' भक्तः स्वयहां पर इस प्रकार होता है-इच्छित एक आदि से दो से लेकर चारसो दो पर्यन्त ४०२ अर्थात् एकसे लेकर तत्पश्चात् युत्तर दो को छोड कर वृद्धि से प्रवर्धमान होने से १-३-५-७ इत्यादि क्रम से ध्रुवराशी का गुणाकरे । ध्रुवराशी का गुणा करने के पश्चात् गुणराशि में (सगेण छेएण) स्वकीय छेद राशि से अर्थात् पूर्व कथित भागहारराशि से माने एकसो चोतीस रूप राशि से (भइए) विभाग करे तो जो लब्ध होता है, वह लब्धराशी ही चन्द्र की ऋतु समाप्ति में जाने। अब इसका उदाहरण रूप भावना दिखलाइ जाती है-कोई प्रश्न करे की चन्द्र की पहली ऋतु कौन तिथि में समाप्त होती है ? तो पूर्व कथित ध्रुवराशि ३०५ तीनसो पांच रूप राशि को एक गुणक राशि से गुणा करे प्रश्न कर्ताने पहली ऋतु के लिये प्रश्न करने से गुणकराशि एक होती है, एक से गुणित उसी प्रकार रहता है अर्थात् ३०५४ १=३०५ इस प्रकार પહેલાની સંખ્યા સાથે ગુણાકાર કરો અહીંયાં આ રીતે થાય છે. ઇચ્છિત એક આદિથી બેથી લઈને ચારસો બે ૪૦૨ સુધી અર્થાત્ એકથી લઈને તે પછી ઇત્તર બેને છેડીને બેના વધારાથી વધારો થતો હોવાથી ૧-૩-૫-૭ વિગેરે ક્રમથી યુવરાશિનો शु॥२. ४२व ध्रुवशिनी ४२ ४३रीने ते पछी शुशिमा (सगेण एणं) પિતાની છેદરાશિથી અર્થાત્ પહેલાં કહેલ ભાગહાર રાશિથી એટલેકે એકસોચોત્રીસ રૂપરાશિથી (મરૂ) ભાગ કરે તો તે પછી જે લબ્ધ આવે એ લબ્ધરાશીજ ચંદ્રની ઋતુ સમાપ્તિમાં જાણવી. હવે આના ઉદાહરણ રૂપ ભાવના બતાવવામાં આવે છે. કેઈ પ્રશ્ન કરે કે ચંદ્રની પહેલી રૂતુ કંઈ તિથિએ સમાપ્ત થાય છે? તે તે જાણવા માટે પહેલાં કહેલ ધવરાશિ ૩૦૫ ત્રણસો પાંચરૂપ રાશીને એક ગુણક રાશિથી ગુણાકાર કરવો પ્રશ્ન પૂછનારે પહેલીરૂતુ વિષે પ્રશ્ન કરેલ છે તેથી ગુણકરાશિ એક રહે છે. એકથી ગુણેલ એજ રીતે રહે છે. અર્થાત્ ૩૦૫+૧=૩૦૫ આ રીતે ત્રણસો પાંચજ રહે છે. ઈન્ટગુણન ફલને
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્રઃ ૨
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |