Page Text
________________
सूर्यप्तिप्रकाशिका टीका सू० ५८ दशमप्राभृतस्य विंशतितमं प्राभृतप्राभृतम् ११५ संवच्छरेहिं सव्वं णक्खत्तमंडलं समाणेइ ॥६॥ सू० ५८॥
दसमस्स पाहुडस्स वीतितमं पाहुडपाहुडं समत्तं ॥ छाया-तावत् लक्षणसम्वत्सरः पञ्चविधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-नक्षत्रः चन्द्र ऋतुसम्वत्सरः अभिवृद्धितः आदित्यः। तावत् नक्षत्रः खलु सम्वत्सरः खलु पश्चविधः प्रज्ञप्तः, तद्यथासमकं नक्षत्राणि योगं युञ्जन्ति, समकं नाक्षत्राः योगं युञ्जन्ति, समकं ऋतवः परिणमन्ति । नात्युष्णं नातिशीतं बहूदकं भवति नाक्षत्रः ॥१॥ शशिः समकं पूर्णिमासिं युक्त्वा विषमचारि नक्षत्राणि । कटुकः बहु उदकानि च तमाहुः सम्वत्सरं चान्द्रम् ॥२॥ विषमं प्रवालिनः परिणमन्ति अनु ऋतुसु उदयन्ति पुष्पफलं । वर्षों न सर्वः वषति तमाहुः सम्वत्सरं कर्म ॥३॥ पृथिवी उदकानां च रसं पुष्पफलानां च ददाति आदित्यः । अल्पेनातिवर्षेण समं निष्पद्यते शस्यं ॥४॥ आदित्य तेजसा विद्धाः क्षणलवदिवसाः ऋतवः परिणमन्ति । पूरयति निम्नस्थलानि तमाहुः अभिवद्धित जानीहि ॥५॥ तावत् शनैश्वरः सम्वत्सरः खलु अष्टाविंशतिविधः प्रज्ञप्तः तद्यथा-अभिजित् श्रवणः यावत् उत्तराषाढा यद् वा शनैश्चरो महाग्रहस्त्रिंशद्भिः सम्वत्सरैः सर्व नक्षत्रमण्डलं समानयति ॥६॥ ॥ सू० ५८॥
दशमस्य प्राभृतस्य विंशतितमं प्राभृतप्राभृतं समाप्तम् ॥ टीका-अस्मिन् सूत्रे लक्षणसम्वत्सरं विवृणोति- 'ता लक्खण संवच्छरे पंचविहे पण्णत्ते, तं जहा-णक्खत्ति चंदे उडु आइच्चे अभिव्युडिए' तावत् लक्षणसम्बत्सरः पञ्चविधः प्रज्ञप्तः, तद्यथा-नाक्षत्र: चान्द्रः ऋतुः आदित्यः अभिवृद्धिः । तावत्-तत्र सम्बत्सराणां भेदविचारे लक्षणसम्बत्सरविषयक विचारं सावधानतया श्रृणु तावदिति भगवान् महावीरस्वामी गौतमं प्रणतं शिष्यं सावहितं कुर्वन् कथयति--लक्षणसम्बत्सरः-यथावल्लक्षणोपेतः सम्वत्सरः खलु पञ्चविधः पञ्चप्रकारकः किल प्रज्ञाप्त:-प्रतिपादितो वर्तते, तच्च पश्वविधत्वं सप्तपञ्चाशत् सूत्रस्य व्याख्यायां यथावत् प्रतिपादितं वर्तते, तथापि किश्चि
टीकार्थ-इस सूत्र में लक्षण संवत्सर का कथन करते हैं-(ता लक्षण संवत्सरे पंचविहे पण्णत्ते तं जहा णक्खत्ते, चंदे, उडु आइच्चे, अभिवुडिए) संवत्सरों के भेद की विचारणा में लक्षणसंवत्सर विषयक विचार सावधान होकर सुनिये-इस प्रकार श्री गौतमस्वामी को महावीर स्वामी कहते हैंलक्षणसंवत्सर अर्थात् यथावत् लक्षणों से युक्त संवत्सर पांच प्रकार का कहा हैवह पांच प्रकार सतावन- सूत्र की व्याख्या में यथावत् प्रतिपादित किया है,
___tim-म। सूत्रमा सवत्स२नु ४थन ४२वामां आवे छे. (ता लक्खणसंवच्छरे पंचविहे पण्णत्ते, तं जहा णक्वते, चंदे, उड़, आइच्चे अभिवढिए) संवत्सना ભેદની વિચારણામાં લક્ષણસંવત્સર સંબંધી વિચાર સાવધાન થઈને સાભળે આ પ્રમાણે શ્રીગૌતમસ્વામીને મહાવીરસ્વામી કહે છે. લક્ષણસંવસર એટલે કે યથાકથિત લક્ષણેથી યુક્ત સંવત્સર પાંચ પ્રકારના કહેલ છે, તે પાંચ પ્રકાર સત્તાવનમાં સૂત્રની
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: 2
| SR No. | 006352 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 02 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1982 |
| Total Pages | 1111 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 77 MB |