________________
सूर्यशप्तिप्रकाशिका टीका सु० ३८ दशमप्राभृतस्य षष्ठं प्राभृतप्राभृतम्
__७८७ एकस्य च मुहूर्तस्य चतुर्यु द्वापष्टिभागेषु एकस्य च द्वापष्टिभागस्य द्वापष्टौ सप्तषष्टिभागेषु प्रथमां कार्तिकी पौर्णमासी यथायोगं चन्द्रेण सह योगं संयुज्य परिसमापयति कृत्तिका नक्षत्रमिति । द्वितीयां च कार्तिकी पौर्णमासी कृत्तिकानक्षत्रं षविंशति द्वापष्टिभागेषु एकस्य च मुहर्तस्य एकविंशति द्वाषष्टिभागेषु एकस्य द्वापष्टिभागस्य एकोनपश्चाशति सप्तपष्टिभागेषु शेषेषु तां द्वितीयां पौर्णमासी परिसमापयति तदेव कृत्तिकानक्षत्रमिति। तृतीयां कार्तिकी पौर्णमासीम् अश्विनीनक्षत्रं सप्तषु मुहूर्तेषु एकस्य च मुहूर्तस्य अष्टपञ्चाशति द्वापष्टिभागेषु एकस्य च द्वापष्टिभागस्य षड्विंशति सप्तषष्टिभागेषु शेषेषु तां तृतीयां कार्तिकी पौर्णमासीमश्विनीनक्षत्रमेव चन्द्रेण सह यथायोगं संयुज्य परिसमापयति । चतुर्थी कार्तिकी पौर्णमासीं पुनः कृत्तिकानक्षत्रं षोडशसु मुहूर्तेषु एकस्य च मुहूर्तस्य अष्टापश्चाशति द्वापष्टिभागेषु एकस्य च द्वापष्टिभागस्य द्वाविंशतौ सप्तपष्टिव्यर्थ ही है अतः वह यहां नहीं कहा है। कार्तिकी प्रथम पूर्णिमा को कृत्तिका नक्षत्र एक मुहूर्त का बासठिया चार भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया बासठ भाग शेष रहने पर पहली कार्तिकी पूर्णिमा चन्द्र के साथ योग कर के कृत्तिका नक्षत्र समाप्त करता है। दूसरी कार्तिकी पूर्णिमा को कृत्तिका नक्षत्र छाईस मुहूर्त एवं एक मुहूर्त का बासठिया इक्कीस भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया उनचास भाग शेष रहने पर दूसरी पूर्णिमा को वही कृत्तिका नक्षत्र समाप्त करता है। तीसरी कार्तिकी पूर्णिमा को अश्विनी नक्षत्र सात मुहूर्त तथा एक मुहूर्त का बासठिया अठावन भाग तथा बासठिया एक भाग का सडसठिया छन्वीस भाग शेष रहने पर उस तीसरी कात्तिकी पूर्णिमा को अश्विनि नक्षत्र ही चन्द्र के साथ यथायोग संयोग कर के समाप्त करता है। चौथी कार्तिकी पूर्णिमा को पुनः कृतिका नक्षत्र सोलह मुहूर्त एवं एक मुहूर्त का बासठिया अठावन भाग तथा નક્ષત્રનુ પ્રાધાન્ય આપેલ છે, તે અહીંયાં તેનું કથન વ્યર્થ જ છે, તેથી તે અહીં કહેલ નથી, કાતિક માસની પહેલી પુનમને કૃત્તિકા નક્ષત્ર એક મુહૂર્તના બાસઠિયા ચાર ભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસઠિયા બાસઠ ભાગ શેષ રહે ત્યારે પહેલી કાર્તિકી પુનમ ચંદ્રની સાથે વેગ કરીને કૃત્તિકા નક્ષત્ર સમાપ્ત કરે છે. બીજી કાર્તિકી પુનમને કૃત્તિકા નક્ષત્ર છવીસ મુહૂર્ત અને એક મુહૂર્તન બાસડિયા એકવીસ ભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસડિયા ઓગણપચાસ ભાગ શેષ રહે ત્યારે બીજી પુનમને એજ કૃત્તિકાનક્ષત્ર સમાપ્ત કરે છે, ત્રીજી કાર્તિકી પુનમ ને અશ્વિની નક્ષત્ર સાત મુહુર્ત તથા એક મુહૂર્તના બાસડિયા અઠાવન ભાગ તથા બાસઠિયા એક ભાગના સડસડિયા છવીસ ભાગ શેષ રહે ત્યારે એ ત્રીજી કાર્તિકી પુનમને અશ્વિની નક્ષત્રજ ચંદ્રની સાથે યથાગ્ય સંગ કરીને સમાપ્ત કરે છે. ચેથી કાર્તિકી પુનમને પુનઃસ્કૃત્તિકા નક્ષત્ર સેળ મુહૂર્ત અને એક મુહૂર્તના
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧