Page Text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० २७ षष्ठं प्राभृतम् द्वौ भागौ ओजसा दिवसक्षेत्रस्य निर्वद्धर्य रजनिक्षेत्रस्याभिवद्धर्थ चारं चरति ॥ तावत्-तत्र द्वितीये अहोरात्रे यदा-यस्मिन् समये खलु-इति निश्चितं सूर्योऽभ्यन्तरं तृतीयं मण्डलमुपसंक्रम्य चारं चरति-अभ्यन्तरे तृतीये मण्डले भ्रमति तदा खलु द्वाभ्यां रात्रिंदिवाभ्यांद्वयोः रात्रिदिवसयोः द्वौ भागो ओजसा-प्रकाशेन दिवसक्षेत्रस्य निर्वद्धर्थ-हापयित्वा रजनिक्षेत्रस्य अभिवद्धय चारं चरति-भ्रमति ॥ ___मंडलं अट्ठारसतीसेहिं सरहिं छेत्ता' मण्डल मष्टादशभिस्त्रिंशद्भिः शतैश्छित्वा ॥ अस्य विस्तृतव्याख्या पूर्व व्याख्यातैव । 'तया णं अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ चउहिं एगहिभागमुहुत्तेहिं ऊणे, दुवालसमुहुत्ता राई भवइ चउहिं एगट्ठिभागमुहुत्तेहिं अहिया' तदा खलु अष्टादशमुहूत्तों दिवसो भवति चतुर्भिरेकषष्टिभागमुहूर्तरूना, द्वादशमुहूर्त्ता रात्रि भवति चतुभिरेकषष्टिभागमुहूर्तेरधिका ॥ तदा-तृतीयमण्डलभ्रमणदिने तादृशे प्रकाशक्षेत्रे दिनरात्रितीसरे मंडल के भ्रमण काल में दो रात्रि दिवस से दिवस क्षेत्र के दो भाग को कम कर के एवं रात्रि क्षेत्र के दो भाग को बढाकर के गति करता है। अर्थात् वहां पर दूसरे अहोरात्र में जिस समय सूर्य अभ्यन्तर मंडल के तीसरे मंडल में उपसंक्रमण करके गति करता है माने अभ्यंतरमंडल में भ्रमण करता है, तब दो रात्रि दिवस का दो भागों को दिवसक्षेत्र के प्रकाश से कम करके तथा रात्रिक्षेत्र के दो भागों बढाकर के गति करता है।
(मंडलं अट्ठारसतीसेहिं सएहिं छेत्ता) मंडल को अठारह सो तीस से विभक्त कर के इत्यादि प्रकार से पूर्वोक्त कथनानुसार समज लेवें। इस कथन की तिस्तृत व्याख्या पहले कह ही दी है अतः वहां पर देख लेवें। (तया णं अट्ठारसमुहुत्त दिवसे भवई चाहिं एगट्ठिभागमुहत्तेहिं ऊणे, दुवालसमुहुत्ता राई भवइ, चउहिं एगहिभागमुहुत्तेहिं अहिया) तीसरे मंडल के भ्रमण काल में उस प्रकार के तापक्षेत्र में दिनमान इकसठिया चार मुहूर्त भाग न्यून अठारह मुहूर्त का दिवस होता है। तथा इकમંડળના બ્રમણ કાળમાં બે રાત દિવસથી દિવસ ક્ષેત્રના બે ભાગને કામ કરીને અને રાત્રિ ક્ષેત્રના બે ભાગોને વધારીને ગતિ કરે છે અર્થાત્ ત્યાં બીજી અહોરાત્રીમાં જ્યારે સૂર્ય અત્યંતર મંડળના ત્રીજા મંડળમાં ઉપસક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે, એટલે કે અત્યંતરના ત્રીજામંડળમાં ભ્રમણ કરે છે. ત્યારે બે રાત દિવસના બે ભાગને દિવસ ક્ષેત્રના પ્રકાશથી કમ કરીને તથા રાત્રિક્ષેત્રના બે ભાગને વધારીને ગતિ કરે છે.
(मंडलं अट्ठारसतीसेहिं सएहिं छेत्ता) भने २५४१२ सो त्रीसथी मागीन ध्याह પ્રકારથી પૂર્વોક્ત કથન પ્રમાણે સમજી લેવું. આ કથનની વ્યાખ્યા સવિસ્તર રૂપથી પહેલાં हेवामा २ावी आये छ. तेथी त्यi MS सभ७ से. (तया णं अद्वारसमुहुत्ते दिवसे भवइ चउहिं एगद्विभागमुहुत्तेहिं ऊणे, दुवालसमुहुत्ता राई भवइ, चउहिं एगद्विभागमुहुत्तेहिं अहिया)
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |