Page Text
________________
सूर्यशतिप्रकाशिका टीका सू० २३ द्वितीयप्राभृते तृतीयं प्राभृतप्राभृतम्
३७५
गणितप्रक्रिया पूर्ववदेवेति || ' तया णं इहगयस्स मणुस्सस्स सीतालीसाए जोयणसहस्सेहिं दोहिय दोवट्ठेहिं जोयणसएहिं एकवीसाए य सट्टिभागेहिं जोयणस्स सूरिए चक्खुफासं हव्वमागच्छ' तदा खलु इहगतस्य मनुष्यस्य सप्तचत्वारिंशता योजनसहस्रैः द्वाभ्यां द्विषष्टाभ्यां योजनशताभ्याम् एकविंशत्या च षष्टिभागै र्योजनस्य सूर्यचक्षुः स्पर्श शीघ्रमागच्छति ॥ तदा-सर्वाभ्यन्तरमण्डलसञ्चरणकाले इहगतस्य मनुष्यस्येत्यत्र जातावेकवचन मित्यतः इह - भूलोके गतानां - स्थितानां मनुष्याणां - लोकानां दृष्टिपथप्राप्तता परिमाणमित्थं भवति - सप्तचत्वारिंशता योजनसहस्र द्वभ्यां द्विषष्ट्यधिकाभ्यां योजनशताभ्या मेकविंशत्या चषष्टिभागै र्योजनस्य ४७२६२० एतावद्भियजनैः सूर्य अक्षुः स्पर्श - दृष्टिमार्ग शीघ्रमागच्छति । अत्र मुहूर्त्तगतिपरिमाणविषयकं दृष्टिपथप्राप्तताविषयकं चास्यैव सूत्रस्य व्याख्यायां एक मुहूर्त में गमन करता है यानी भ्रमण करता है। यहां पर भी गणित प्रक्रिया पूर्व कथनानुसार ही है 'तया णं इहगयस्स मणुस्सस्स सीतालीसाए जोयणसहस्सेहिं दोहिय दोवड्डेहिं जोयणस एहिँ एक्कवीसाए सहिभागेहिं जोयणस्स सूरिए चक्खुफासं हव्व मागच्छइ' तब यहां पर रहे हुवे मनुष्य को
तालीस हजार दोसो बासठ योजन तथा एक योजन का साठिया इक्कीसभाग से सूर्य शीघ्र चक्षुगोचर होता है, कहने का भाव यह है कि सर्वाभ्यन्तर मंडल के संचरण समय में इस भूलोक में रहे हुवे मनुष्यों को (यहां पर मनुष्य शब्द में मूलमें एक वचन से कहा है वह जातिवाचक होने से कहा है) अतः मनुष्यों का दृष्टिपतप्रासता का परिमाण इस प्रकार से होता है, सैंतालीसहजार दोसो बासठ योजन तथा एक योजन का साठिया इक्कीसभाग इतने प्रमाण से सूर्य शीघ्र दृष्टिमार्ग में आता है। यहां पर मुहूर्तगति परिमाण विषयक दृष्टिपथास के संबंध में इसी सूत्र की व्याख्या में प्रथम कहा ही है अतः
તથા એક ચેાજનના સાઠિયા આડત્રીસ ભાગ આટલા ચેજનામાં પ્રતિમુહૂત ગતિથી એક એક મુહૂર્તોમાં સૂર્યાં ગમન કરે છે, અર્થાત્ ત્યાં ભ્રમણ કરે છે. અહીંયાં પણ ગણિતપ્રક્રિયા पूर्वऽथनानुसार ४ छे. (तया णं इहगयस्स मणुस्सस्स सीतालीसाए जोयणसहस्सेहिं दोहिय class जोयणसएहिं एक्कवीसाए सद्विभागेहिं जोयणस्स सूरिए चक्खुप्फासं हव्वमागच्छइ) ત્યારે ત્યાં રહેલા મનુષ્યેાને સુડતાલીસ હજાર ખસેા ખાસ ચેાજન તથા એક ચેાજનના સાડિયા એકવીસ ભાગથી સૂર્ય" શીઘ્ર દૃષ્ટિગેાચર થાય છે. કહેવાના ભાવ એ છે કે–સર્વાં યન્તરમ ́ડળના સંચરણુકાળમાં આ ભૂલેાકમાં રહેલા મનુષ્યને (અહીંયાં મનુષ્ય શબ્દમાં મૂળમાં પ્રાકૃત હવાથી એકવચન કહેલ છે, એ જાતિવાચક હાવાથી તેમ કહેલ છે.) તેથી મનુષ્યાને દૃષ્ટિપથપ્રાપ્તતાનું પરિમાણુ આ પ્રમાણેનુ થાય છે, સુડતાલીસ હજાર ખસે ખાસઠ ચેાજન તથા એક ચેાજનના સાઠિયા એકવીસ ભાગ આટલા પ્રમાણથી સૂર્ય શીઘ્ર દૃષ્ટિગાચર થાય છે. અહીંયાં મુહૂત ગતિ પરિમાણુના સબંધમાં દૃષ્ટિપથપ્રાપ્તતાના વિષયમાં
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |