________________
३६४
सूर्यप्रशप्तिसूत्रे खलु-इति निश्चितम् इहगतस्य मनुष्यस्य इत्यत्र जातावेकवचनस्य भावात् इहगतानां मनुष्याणां-मत्यलोकस्थितानां लोकानाम् एकाधिकै त्रिंशता सहः ३२००१ एकोनपश्चाशता षष्टिभागैः । एकं च षष्टिभागमेकषष्टिधाछित्वा । तस्य सत्कै स्त्रयोविंशत्या चूर्णिकाभागैः-३२००१६, । अस्य चूर्णिकाभागैः सूर्यः चक्षुः स्पर्श-दृष्टिगोचरं शीघ्रमागच्छति ॥ अत्रापि गणितप्रक्रिया यथाहि-यतोऽत्र मण्डले चतुर्भिरेकषष्टिभागैरधिको द्वादशमुहूर्तात्मको दिवसो भवति, तस्यार्द्ध च द्वाभ्यामेकषष्टिभागमुहर्ताभ्यामधिकाः षट्मुहर्ताः भवन्ति । यथा दिनमानम्-१२ अस्यार्द्धम=(१२८:२= सवर्णनेन=+ * सामस्त्येनैकपष्टिभागकरणार्थ षण्मुहूर्ता एकपष्टया गुण्यन्ते गुणयित्वा च द्वावेकषष्टिभागी प्रक्षिप्येते तदा जातानि अष्टषष्टयधिकानि त्रीणि शतानि, तस्याध एकपष्टिरिति ततोऽस्मिन् मण्डले यत्परिरयपरिमाणं वर्तते ३१८२७९ त्रीणि का भाव यह है की सर्वबाह्यमंडल के पीछे के तीसरे मंडल के परिभ्रमण के समय में इस मनुष्य लोक में रहे हुवे मनुष्यों को (यहां पर मनुष्य शब्द के जाति वाचक होने से मूल में एक वचन से कहा है) याने इस मृत्यु लोक में वर्तमान मनुष्यों को बत्तीस हजार एक योजन तथा एक योजन का
साठिया उनपचास भाग एवं साठ का एक भाग को इकसठ से छेद करके ३२००१ - उसके साथ तेइस चूर्णिका भाग से सूर्य दृष्टिगोचर शीघ्र होता है। यहां पर भी गणितप्रक्रिया इस प्रकार से होती है, जैसे कि इस मंडल में इकसठिया चार भाग अधिक बारह मुहूर्त प्रमाण वाला दिवस होता है उसका आधा इकसठिया दो मुहूर्त भाग अधिक छ मुहूर्त होते हैं जैसे कि दिनमान-१२१ इसका आधा=(१२ :-२ सवर्णन से++= * इसका समस्त का इकसठ भाग करने के लिये छह मुहूर्त को इकसठ से गुणा करे गुणा करके इकसठिया दो भाग का प्रक्षेप करे तो इकसठिया
એ છે કે, સર્વબાહ્યમંડળની પછીના ત્રીજા મંડળના પરિભ્રમણના સમયમાં આ મનુષ્યલોકમાં રહેલા મનુષ્યને (અહીંયાં મનુષ્ય શબ્દ જાતિવાચક હોવાથી મૂલમાં એકવચનથી કહેલ છે) અર્થાત્ આ મૃત્યુલોકમાં રહેલા મનુષ્યને બત્રીસ હજાર જન તથા એક
જનના ૬ સાઠિયા ઓગણપચાસ ભાગ તથા સાઠના એક ભાગને એકસઠથી છેદ કરીને ૩૨૦૦૧ ૬ આની સાથે ત્રેવીસ ચૂર્ણિકા ભાગેથી સૂર્ય શીધ્રદષ્ટિગોચર થાય છે. અહીંયાં પણ ગણિત પ્રક્રિયા આ પ્રમાણે થાય છે. જેમ કે–આ મંડળમાં એકસધ્ધિા ચાર ભાગ વધારે બાર મુહૂર્ત પ્રમાણને દિવસ હોય છે. તેનું અધું એકસઠિયા બે મુહૂર્ત ભાગ मधि४ छ भुत थाय छे. महिनमान-१२६१ २माना अर्धा १२६१२८६३-3९६
= આ બધાને એકસઠિયે ભાગ કરવા માટે છ મુહૂર્તને એકસઠથી ગુણવાથી અને ગુણીને એક્સાઠિયા બે ભાગને પ્રક્ષેપ કરે તે કદ એકસઠિયા ત્રણસો અડસઠ થાય છે.
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
