________________
सूर्यमिप्रकाशिका टीका सू० २३ द्वितीयप्राभूते तृतीयं प्राभृतप्राभृतम्
३४७
नन्तरे मण्डले परिश्यपरिमाणचिन्तायाम् अष्टादश अष्टादश योजनानि व्यवहारतः परिपूर्णानि वर्द्धन्ते ततः पूर्वपूर्व मण्डलगत मुहूर्त गतिपरिमाणात् अनन्तरानन्तरे मण्डले मुहूर्तगतिपरिमाणचिन्तायां प्रतिमुहूर्त्तमष्टादशाष्टादशपष्टिभागा योजनस्य प्रवर्द्धमाना भवेयुः, प्रतिमुहुर्त्तकषष्टिभागमष्टादश च, एकस्य षष्टिभागस्य सत्का एकषष्टिभागाः सर्वाभ्यन्तरानन्तरे च, द्वितीये मण्डले सूर्यो दृष्टिपथप्राप्तो भवति - नवभिर्मुहूर्त्तकषष्टिभागेनो नैर्यावन्मात्रं क्षेत्रं व्याप्यते तावति स्थितस्ततो नवमुहूर्त्ता एकषष्ट्या गुण्यन्ते, गुणयित्वा च तेभ्य एकं रूपमपनीयते ६१ +९=५४९ । ५४९ - १=५४८ जातानि अष्टाचत्वारिंशदधिकानि पञ्चशतानि ५४८, एभिरष्टादश गुण्यन्ते जातानि ५४८ + १८ = ९८६४ चतुः षष्टिसहितानि अष्टानवतिशतानि, एतेषां षष्टिभागानयनार्थ मेकषष्ट्या भागो हियते, ९८६४ - ६१ =१६१ = , जातम् एकषष्ट्यधिकं योजनशतं पष्टिभागानां त्रिचत्वारिंशदेकमंडल के परिरय परिमाण के विचार में व्यवहार से परिपूर्ण अठारह अठारह योजन बढ़ते हैं, इस प्रकार पूर्व पूर्व मंडलगत मुहूर्तगति परिमाण से अनन्तर अनन्तर के मंडल के मुहूर्तगति परिमाण विचार में प्रतिमुहूर्तमें एक योजनके सठिया अठारह अठारह भाग बढता हैं प्रतिमुहूर्त में इकसठिया अठारह भाग तथा साठका इकसठिया एक भाग इतना प्रमाण से सर्वाभ्यन्तर मंडल के दूसरे मंडल में सूर्य दृष्टिगोचर होता है, इकसठिया नवमुहूर्त भाग न्यूनता से जितने क्षेत्रको व्याप्त करे इतने भाग से नवमुहूर्त को इकसठ से गुणा करे, गुणा करके उसमें से एक को कम करे ६९+ ९=५४९। ५४९ - १=५४८ तो इस प्रकार पांचसो अडतालीस होते है ५४८ | इसको अठारह से गुणा करे तो ५४८+१८=९८६४ नव हजार आठसो चौसठ होते हैं इसको साठ भाग करने को इकसठ से भाग करे जैसे कि ९८६४÷६१=१६१६= होता है माने एकसो इकसठ योजन तथा साठ भागका इकसठिया तेतालीस भाग
અઢાર ચાજન વધે છે. આ પ્રમાણે પૂર્વ પૂમંડળગત મુદ્ભૂત ગતિ પરિમાણુથી પછી પછીના મંડળના મુહૂર્ત ગતિ પિરમાણુના વિચારમાં પ્રત્યેક મુહૂતમાં એક ચેાજનના સાઢિયા અઢાર અઢાર ભાગ વધે છે. દરેક મુહૂતમાં એકસઠયા અઢાર ભાગ તથા સાઠના એકસઢિયા એક ભાગ આટલા પ્રમાણથી સર્વાંભ્યતરમ`ડળના બીજા મંડળમાં સૂર્ય દૃષ્ટિગેાચર થાય છે. એકસડિયા નવ મુહૂત ભાગ ન્યૂનપણાથી જેટલા ક્ષેત્રને વ્યાપ્ત કરે એટલા ભાગથી નવ મુહૂત ને એકસઠથી ગુણુવા ગુણીને તેમાંથી એક આછે કરે ૬૧+૯=૫૪૯ ૫૪૯–૧=૫૪૮ આ રીતે પાંચસેા અડતાલીસ પ્રાપ્ત થઈ જાય છે. ૫૪૮ આ પાંચસે અડતાલીસને અઢારથી ગુણે તે ૫૪૮+૧૮=૯૮૬૪ નવ હજાર આઠસાચેાસ થાય છે, આને સાઠે ભાગ કરવા માટે એકસડથી ભાગે જેમકે ૮૬૪૧=૧૬૧ = ૬૦ ૪૩ આ પ્રમાણે થાય છે. એટલે કે એકસ એકસઠ યાજન તથા સાઠ ભાગના એકસઠયા તેંતાલીસ ભાગ તથા એકસઢિયા
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર : ૧