Page Text
________________
सूर्यज्ञप्तिप्रकाशिका टीका सू० १८ प्रथमप्राभृते षष्ठ प्राभृतप्राभृतम् राशौ प्रक्षिप्यते तदा जातानि पञ्चशतानि दशोत्तराणि ५१०३६६ +१४४-५१० एतावत्प्रमाणं क्षेत्र विकम्प्य चारं चरति सूर्य इति धूलिकर्मणा प्रत्यक्षोपलब्धमङ्कप्रमाणमित्यर्थः ॥ 'तया णं उत्तमकट्टपत्ता उकोसिया अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ जहण्णए दुवालसमुहुत्ते दिवसे भवइ' तत्र उत्तमकाष्ठा प्राप्ता उत्कर्षका अष्टादशमुहूत्तों रात्रि भेवति, जघन्यो द्वादशमुहूर्तों दिवसो भवति ॥ तत्र-दशोत्तरपञ्चशतयोजनप्रमाणविकम्पनक्षेत्रे खलु-इति निश्चितम् उत्तमकाष्ठाप्राप्ता-परम दक्षिणदिग्गतोत्तरायणवृत्ता धनुरान्ताहोरात्रगता उत्कर्षिका-परमोत्कृष्टा अष्टादशमुहूर्ता-अष्टादशमुहूर्तप्रमाणा-पट्त्रिंशद्घटिकात्मिका रात्रि भवति-तत्प्रमाणं रात्रिमानं भवति, तथा च जघन्यः परमाल्पो द्वादशमुहूत्तों द्वादशमुहूर्त्तप्रमाण:-चतुर्विंशतिघटिकात्मको दिवसो भवति-तत्प्रमाणं दिनमानं भवति ॥ सर्वबाह्यमण्डलसञ्चरणकाले दिनमानम्-१८ राशि से प्रक्षिप्त किया जाय माने पूर्वकी ३६६ तीनसो छियासठ की योजन राशि उसमें जोडा जाय तो ५१० पांचसो दस हो जाते हैं ३६६+१४४-५१० इतने प्रमाणवाले क्षेत्रका विकम्पन करके सूर्य गति करता है। धूलिकर्म से अङ्क प्रमाण प्रत्यक्ष होता है। _ (तया णं उत्तमकट्टपत्ता उक्कोसिया अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ जहण्णए दुवालसमुत्ते दिवसे भवइ) वहां पर उत्तम काष्ठाप्राप्त उत्कर्षिका अठारहमुहर्तकी रात्री होती है तथा जघन्य बारह मुहूर्त का दिवस होता है, कहनेका भव यह है कि पाँचसो दस योजन प्रमाणवाले विकम्पनक्षेत्र में परम प्रकर्ष प्राप्त माने दक्षिण दिशासे उत्तरायण की ओर प्रवृत्त धनसंक्रान्ति गत अहोरात्र में परम उत्कृष्ठा छत्तीस घटिका से युक्त अठारह मुहूर्त प्रमाणवाली रात्री होती हैं माने इतना प्रमाण रात्रि मानका होता है तथा जघन्य परमलघु चौवीस घडि से युक्त बारहमुहूर्तेप्रमाण का दिवस होता है। माने इतना प्रमाण પહેલાની જે ૩૬ ૬ ત્રણ છાસઠ સંખ્યાવાળી જન રાશી છે તેમાં મેળવવા માં આવે તે ૫૧. પાંચસે દેશની સંખ્યા થાય છે. જેમ કે ૩૬ ૬૪૧૪૪૦૫૧૦ આટલા પ્રમાણવાળા ક્ષેત્રનું વિકંપન કરીને સૂર્ય ગતિ કરે છે. ધૂલી કર્મથી અંક પ્રમાણ પ્રત્યક્ષ થાય છે, (तया णं उत्तमकदुपत्ता उक्कोसिया अट्ठारसमुहुत्ता राई भवइ जहण्णए दुवालसमुहुत्ते दिवसे મ) ત્યાં પરમ પ્રકર્ષ પ્રાપ્ત ઉકષિકા અઢાર મુહૂર્તની રાત્રિ હોય છે. તથા જઘન્ય બાર મુહર્ત દિવસ થાય છે. કહેવાને ભાવ એ છે કે–પાંચ દસ જન પ્રમાણવાળા ક્ષેત્રમાં પરમ પ્રકર્ષ પ્રાપ્ત એટલે કે દક્ષિણાયનથી ઉત્તરાયણ તરફ પ્રવર્તમાન એટલે કે ધનસંકાન્તિગત અહેરાત્રમાં પરમ ઉત્કૃષ્ટા છત્રીસ ઘડીવાળી અઢાર મુહૂર્ત પ્રમાણની રાત્રી હેય છે. એટલે કે એટલું પ્રમાણ રાત્રિમાનનું થાય છે. તથા જઘન્ય એટલે નાનામાં નાને ચોવીસ ઘડીથી યુક્ત બાર મુહૂર્ત પ્રમાણનો દિવસ હોય છે. એટલે કે એટલું પ્રમાણ દિનમાનનું હોય છે, સર્વબાહ્યમંડળના સંચરણ સમયે દિનમાન ૧૮ અઢાર મુહૂર્ત તુલ્ય
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |