Page Text
________________
१६४
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे मेण राईदिएण विकंपइत्ता चारं चरइ' ततः यदा खलु सूर्यः अभ्यन्तरानन्तरं मण्डलमुपसंक्रम्य चारं चरति तदा खलु द्वे योजने अष्टाचत्वारिंशतः एकपष्टिभागान् योजनस्य एकैकेन रात्रिदिवेन विकम्प्य विकम्प्य सूर्यश्चारं चरति ॥ तत्र-तस्मिन्नवसंवत्सरसके प्रथमेऽहोरात्रे सर्वाभ्यन्तरान्मण्डलादनन्तरं बहिर्मुखं द्वितीयं मण्डलमुपसंक्रम्य चारं चरति-तत्र चरन् यदा दृष्टो भवति तदा-तस्मिन् द्वितीयमण्डलसंक्रमणसमये खलु इति निश्चितं सूर्यस्य विकम्पनक्षेत्र द्वे योजनपूर्णे अष्टाचत्वारिंशतः एकपष्टिभागान् योजनस्य-योजनस्यैकपष्टिभागैमिश्रितस्याष्टाचत्वारिंशतो भागानित्यर्थः एकैकेन रात्रिंदिवेन-एकैकेनाहोरात्रेण तावन्मानं क्षेत्रं विकम्प्य विकम्प्य-स्वस्व मण्डलादबहिनिगत्य निर्गत्य अन्तः प्रविश्य प्रविश्य वा सूर्यश्चारं चरति-तथाभूतविकम्पनक्षेत्रे चरन्नाख्यातो भवति ॥ अत्र भावना यथा-यदा सूर्यः सर्वातया णं दो जोयणाई अडतालोसं च एगट्ठिभागे जोयणस्स एगमेगेणं राइदिए णं विकंपइत्ता चारं चरइ) तत्पश्चात् जब सूर्य अभ्यन्तर के अनन्तरवें मंडल में उपसंक्रमण कर के गति करता है तब दो योजन एवं एक योजन के इकसठिया अडतालीस भाग एक एक अहोरात्र में विकम्पन कर के गति करता हैअर्थात् कहने का भाव यह है कि नवीन संवत्सर के प्रथम अहोरात्र में सर्वाभ्यन्तरमंडल के अनन्तरवें बाहर के दूसरे मंडल में उपसंक्रमण कर के गति करता हवा सूर्य दृष्टिगोचर होता है, उस समय अर्थात् दूसरे मंडल के उपसंक्रमण काल में सूर्य का विकम्पन क्षेत्र पूरे दो योजन तथा एकयोजन के इकसठिया अडतालीस भाग एक एक अहोरात्र से उतना क्षेत्र का विकंपन कर के अर्थात् अपने अपने मंडल से बाहर निकल कर तथा भीतर प्रविष्ट होकर सूर्य गति करता है इस प्रकार विकम्पन क्षेत्र में विचरता कहा गया है।
इस विषय की भावना इस प्रकार है-जब सूर्य सर्वाभ्यतरमंडल में प्रविष्ट अभिराणतरं मंडलं उवसंकमित्ता चारं चरइ तया णं दो जोयणाई अडतालीसं च एगद्रिभागे जोयणस्स एगमेगेण राइदिएणं विकंपइत्ता चारं चरइ) ते ५छी न्यारे सूर्य अस्यतरनी પછીના મંડળમાં ઉપસિંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે ત્યારે બે જન અને એક જનના એકસઠિયા અડતાલીસ ભાગ એક એક અહોરાત્રમાં વિકંપન કરીને ગતિ કરે છે, કહેવાને ભાવ એ છે કે-નવા સંવત્સરના પહેલા અહોરાત્રમાં સર્વાત્યંતર મંડળની પછીના બહારના બીજા મંડળમાં ઉપસંક્રમણ કરીને ગતિ કરતે સૂર્ય જ્યારે દષ્ટિગોચર થાય છે ત્યારે અર્થાત્ બીજા મંડળના ઉપસંક્રમણ કાળમાં સૂર્યનું વિકપન ક્ષેત્ર પુરા બે જન તથા એક યોજનના એકસઠિયા અડતાલીસ ભાગ એક એક રાત્રિ દિવસથી આટલા ક્ષેત્રનું વિક૫ન કરીને અર્થાત્ પિતપતાના મંડળમાંથી બહાર નીકળીને તથા મંડળમાં પ્રવેશ કરીને સૂર્ય ગતિ કરે છે. આ રીતે ગતિ કરતો સૂર્ય વિકંપન ક્ષેત્રમાં ભ્રમણ કરે.
આ વિષયની ભાવના આ પ્રમાણે છે-જ્યારે સૂર્ય સભ્યન્તર મંડળમાં પ્રવેશ કરીને
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |