Page Text
________________
सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे योजनसहस्रमेकं च त्रयस्त्रिंशतं योजनशत मवगाह्य सूर्थश्चारं चरति ॥ प्रथमचतुर्थयोर्मते ज्यशीत्यधिकशतसंख्यकेषु सूर्यचारमण्डलेषु यदा खलु सूर्यः सर्वाभ्यन्तरं मण्डलमुपसंक्रम्य तत्र गत्वा चारं चरति तदा खलु जम्बूद्वीपमैकं योजनसहस्रमेकं च त्रयस्त्रिंशदधिकं योजनशतम् अर्थात् जम्बूद्वीपस्य ११३३ त्रित्रिभूभूमितयोजनान्तरेषु यावद्द्वीपं समुद्रं वा अवगाय सूर्यश्चारं चरति, 'तया णं उत्तमकट्ठपत्ते उकोसए अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ, जहणिया दुवालमुहुत्ता राई भवइ' तदा खलु उत्तमकाष्टाप्राप्तः उत्कर्षकोऽष्टादशमुहूत्तॊ दिवसो भवति, जघन्या द्वादशमुहूर्ती रात्रि भवति । तदा-सर्वाभ्यन्तरमण्डलसंचरणकाले जम्बूद्वीपस्य त्रयस्त्रिंशदधिकैकादशशतमितयोजनावगाहनसमये खलु इति निश्चितम् उत्तमकाष्ठा प्राप्त: सूर्यो भवति-परमोत्कर्षतां गतो भवति, तेनोत्कर्षक:-सर्वाधिकः, अष्टादशमुहत्तों दिवसो भवति-पत्रिंशद् ३६ घटिकात्मकं दिनं भवति । तत्रैव जघन्या-सर्वलघ्वी द्वादशमुहूर्ता-चतुको ग्यारहसो तेतीस योजन सूर्य गति करता है । प्रथम एवं चतुर्थ मतवादी के मत से एकसो तिरासी संख्यक मंडल में सूर्य चार मंडल में जब सूर्य सर्वाभ्यन्तरमंडल में उपसंक्रमण कर के वहां पर गमन कर के गति करता है तब जम्बूद्वीप का ११३३ ग्यारहसो तेतीस भूमि के योजनान्तर में जितने द्वीप समुद्र का अवगाहन कर के सूर्य गति करता है (तया णं उत्तमकट्ठपत्ते उक्कोसए अट्ठारसमुहुत्ते दिवसे भवइ जहणिया दुवालसमुहुत्ता राई भवइ) तब परमप्रकर्षप्राप्त उत्कर्ष से अठारह मुहर्त का दिवस होता है तथा बारह मुहर्त प्रमाणवाली जधन्या रात्री होती है। माने सर्वाभ्यन्तर मंडल के संचरण काल में ग्यारहसो तेतीस योजन प्रमाणवाला अवगाहन समय में उत्तम काष्ठा प्राप्त माने परमप्रकर्षे वाला सूर्य होता है अतः उत्कर्ष से याने सर्वाधिक ३६ छत्तीस घटिकात्मक अठारह मुहूर्त का दिवस होता है एवं वहां पर ભ્યન્તરમંડળમાં ઉપસિંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે ત્યારે જે ખૂદ્વીપને ૧૧૩૩ અગ્યારસો તેત્રીસ
જન સૂર્ય પોતાની ગતિ કરે છે. પહેલા અને ચોથા મતવાદીના મતથી એકસેવ્યાસી સંખ્યાવાળા મંડળમાં સૂર્ય સભ્યન્તરમંડળમાં ઉપસિંક્રમણ કરીને અર્થાત ત્યાં જઈને ગતિ કરે છે. ત્યારે જંબુદ્વીપની ૧૧૩૩ અગીયારસો તેત્રીસ ભૂમિના જનાન્તરમાં જેટલા દ્વીપ भने समुद्रोमा मान ४ीन सूर्य पोताना जति छ. (तया णं उत्तमकठ्ठपत्ते उक्कोसए अद्वारसमुहुत्ते दिवसे भवइ जहणिया दुवालप्समुहुत्ता राई भवइ) त्यारे ५२म अपने प्राप्त ઉત્કૃષ્ટથી અઢાર મુહૂર્તને દિવસ હોય છે. તથા બાર મુહૂર્ત પ્રમાણવાળી જઘન્યા એટલે કે નાનામાં નાની રાત્રી હોય છે. અર્થાત્ સભ્યન્તર મંડળના સંચરણ કાળમાં અગીયારસે તેત્રીસ જન પ્રમાણવાળા અવગાહન સમયમાં ઉત્તમ કાષ્ઠા પ્રાપ્ત એટલે કે પરમ પ્રકર્ષ પ્રાપ્ત સૂર્ય હોય છે, તેથી ઉત્કર્ષથી એટલે કે સૌથી મોટો ૩૬ છત્રીસ ઘડીથી યુક્ત અઢાર મુહૂર્તને દિવસ હોય છે. અને ત્યાં ૨૪ ચોવીસ ઘડિથી યુક્ત જઘન્ય નામ સૌથી નાની
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧
| SR No. | 006351 |
| Book Title | Agam 16 Upang 05 Surya Pragnapti Sutra Part 01 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1981 |
| Total Pages | 1076 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_suryapragnapti |
| File Size | 74 MB |