________________
१२८
___ सूर्यप्रज्ञप्तिसूत्रे आलोडय चारं चरति सूर्यः । अत्रैव यदा सर्वाभ्यन्तरं मण्डलमुपसंक्रम्य चारं चरति तदोत्तमकाष्ठा प्राप्तः परमोत्कर्षः अष्टादशमुहूत्तों दिवसो भवति, जघन्या द्वादशमुहूर्ता रात्रिर्भवतीति ३ 'एगे एव माहंसु ३' एके एवमाहुः एके तृतीयास्तीर्थङ्करीयाः एवं-पूर्वोतं स्वमतमाहुः कथयन्ति, तच्छ्रुत्वा 'एगे पुण एमाहंसु' एके पुनरेवमाहुः ४ । एके-चतुर्थास्तीर्थान्तरीयाः एवं वक्ष्यमाणप्रकारकं स्वमतमाहुः कथयन्ति ॥ 'ता अवडूं दी वा समुदं वा
ओगाहित्ता सूरिए चारं चरइ' तावत् अपार्द्ध द्वीपं वा समुद्रं वा अवगाह्य सूर्यश्चारं चरति, स्थीयतां तावत् श्रूयतां च मन्मतं यदा सर्वाभ्यन्तरं मण्डलमुपसंक्रम्य चारं चरति, यदा सञ्चरन् सूर्यः सर्वाभ्यन्तरमण्डलमुपसंक्रम्य चारं चरति तदा अर्द्ध जम्बूद्वीपमवगाहते-तत्र दिवसः परमोत्कृष्टतां गतोऽष्टादशमुहूर्त्तप्रमाणो भवति, जघन्या द्वादशमुहूर्त्तप्रमाणा रात्रिअन्तर कर के द्वीप समुद्रों को व्याप्त कर के गति करते हैं यहां पर जब सर्वांभ्यन्तर मंडल का उपसंक्रमण कर के गति करते हैं तब उत्तम काष्ठाप्राप्त नाम परमप्रकर्ष को प्राप्त अठारह मुहूर्त का दिवस होता है एवं बारह मुहूर्त की जघन्य नाम लध्वो बारह मुहूर्त की रात्री होती हैं (एगे पुण एव माहंसु) तीसरे मतवाला इस पूर्वोक्त प्रकार से अपने मत को स्थापित करते हैं । ३
तीसरे मतावलम्बी अन्यतीर्थिक के अभिप्राय को सुनकर के (एगे पुण एवमासु) एके नाम चतुर्थ तीर्थान्तरीय निम्नदर्शित वक्ष्यमाण प्रकार से अपने मत को प्रकट करता है-(ता अवड् दीवं समुदं वा ओगाहित्ता सरिए चारं चरइ) अर्द्ध द्वीप एवं समुद्र को व्याप्त कर के सूर्य गति करता है । चौथे मतवादी के कहने का भाव यह है कि मेरा भतके अभिप्राय को सुनिये जब सूर्य सर्वाभ्यन्तरमंडल का उपसंक्रमण कर के गति करता है तब अर्ध जम्बूद्वीप का अवगाहन करते हैं उस समय उत्कृष्टता को प्राप्त दिवस अठारह સુધીનું અંતર કરીને દ્વીપ સમુદ્રોમાં વ્યાપ્ત થઈને ગતિ કરે છે. અહીંયાં જ્યારે સભ્યન્તર મંડળનું ઉપસંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે ત્યારે ઉત્તમ કાષ્ઠા પ્રાપ્ત એટલે કે પરમ પ્રકર્ષ પ્રાપ્ત ઉત્કૃષ્ટ અઢાર મુહૂર્તને દિવસ થાય છે અને જઘન્ય એટલે કે એકદમ નાની भा२ मुतनी रात डाय छे. (एगे एवमाहंम) त्रीने ५२मताही या पूर्वरित २थी पाताना સિદ્ધાંત કહે છે. ૩
त्रीक भतवाही मान्यता थि:ना अभिप्रायने सांगीन (एगे पुण एमास) मान કેઈ એક ચોથે અન્ય મતાવલખી નીચે જણાવેલ પ્રકારથી પિતાના મતને પ્રગટ કરતાં કહેવા सायो (ता अबढ दीवं समुदं वा ओगाहिता सूरिए चारं चरइ) अर्धा दी५ भने समुद्रने વ્યાપ્ત કરીને સૂર્ય ગતિ કરે છે, જેથી મતવાદીના કહેવાનો ભાવ એ છે કે-મારા મતના અભિપ્રાયને સાંતળો જ્યારે સૂર્ય સભ્યન્તરમંડળનું ઉપસંક્રમણ કરીને ગતિ કરે છે. ત્યારે તે અર્ધા જંબુદ્વિપનું અવગાહન કરે છે. તે સમયે પરમ ઉત્કૃષ્ટતાને પ્રાપ્ત થયેલ
શ્રી સુર્યપ્રજ્ઞપ્તિ સૂત્ર: ૧