________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३४ सू० ३ देवानां परिचारणानिरूपणम् गोयमा ! एवं वुच्चइ-अत्थेगइया देवा सदेवीया सपरियारा तं चेव नो चेव णं देवा सदेवीया अपरिचारा' हे गौतम ! तत्-अथ तेनार्थेन एवम्-उक्तरीत्या उच्यते यत्-अस्त्येके देवाः सदेवीकाः सपरिचाराः, अस्त्येके देवा अदेवीका अपरिचारा भवन्ति किन्तु नो चैव खलु देवाः सदेवीका अपरिचारा भवन्ति, परिचारणायाः प्रस्तावाता सभेदां प्ररूपयितुमाह--'कइविहाणं भंते ! परियारणा पण्णत्ता ?' हे भदन्त ! कतिविधा खलु परिचारणा प्रज्ञप्ता ? भगवानाह'गोयमा !' हे गौतम ! 'पंचविहा परियारणा पण्णत्ता' पञ्चविधा परिचारणा प्रज्ञप्ता 'तं जहा कायपरियारणा फासपरियारणा रूवपरियारणा सहपरियारणा मणपरियरणा' तद्यथा-कायपरिचारणा, स्पर्शपरिचारणा, रूपपरिचारणा, शब्दपरिचारणा, मनःपरिचारणा च, गौतमः पृच्छति-से केणटेणं भंते ! एवं वुच्चइ-पंवधिहा परियारणा पपगत्ता-तं जहा-कायपरि यारणा जाव मणपरियारणा ?' हे भदन्त ! तत्-अथ केनार्थन कथं तावद एवम्-उक्तरीत्या परिचार से रहित हों, ऐसा नहीं होता है । इस हेतु से हे गौतम ! ऐसा कहा है कि कोई देव सदेवीक और सपरिचार होते हैं, कोई अदेवीक ओर सपरिचार होते हैं, कोई अदेवीक और अपरिचार होते हैं, परन्तु सदेवीक और अपरि चारक नहीं होते।
परिचाणा का प्रकरण होने से अब उसके भेदों का निरूपण करते हैं
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! परिचारणा कितने प्रकार की कही है ? भगवान्हे गौतम ! परिचारणा पांच प्रकार की कही है, वह इस प्रकार है (१) कायपरिचारणा (२) स्पर्शपरिचारणा (३) रूपपरिचारणा (४) शब्दपरिचारणा और (५) मन:परिचारणा।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! किस हेतु से ऐसा कहा गया है कि परिचारणा पांच प्रकार की है-कायपरिचारणा यावत् मनःपरिचारणा? નથી બનતું આ હેતુથી હે ગૌતમ ! એવું કહેવામાં આવેલ છે કે-કઈ દેવ સદેવિક અને સપરિચાર હોય છે, કેઈ અદેવિક અને અપરિચાર હોય છે. કોઈ અદેવિક અને સપરિચાર હોય છે, પરંતુ સદેવિક અને અપરિચાર હેતા નથી.
પરિચારણાનું પ્રકરણ હોવાથી હવે તેના ભેદનું નિરૂપણ કરવામાં આવે છે. ગીતમસ્વામી-હે ભગવન્! પરિચારણા કેટલા પ્રકારની કહેલ છે?
ભગવાન હે ગૌતમ ! ૫રિચાણું પાંચ પ્રકારની કહેવામાં આવી છે તે આ પ્રમાણે छे-(१) ४।५५रिया (२) २५श परिया२३॥ (3) ३५ परियार । (४) श५४ परिया२९॥ मन (५) मन:परियार
ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! શા કારણથી એમ કહેવામાં આવેલ છે કે- પરિચારણા પાંચ પ્રકારની છે? જેમ કે-કાય પરિચારણા યાવત્ મન પરિચારણા.
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
