________________
प्रमैयबोधिनी टीका पद ३३ सू० ३ नैरयिकादीनामवधेः संस्थानादिनिरूपणम् ८१३ भवति नो सर्वावधिर्भवति, पंचिंदियतिरिक्खजोणियाणं पुच्छा' पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां किं देशावधिः किं वा सर्वावधि भवति ? इति पृच्छा, भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'देसोही नो सवोही' पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानां देशावधि भवति नो सर्वावधिः संभवति, 'मणूसाणंपुच्छा' मनुष्याणां किं देशावधि भवति ? किं वा सर्वावधि भवति ? इति पृच्छा, भगवानाह'गोयमा " हे गौतम ! 'देसोही वि सब्योही वि' मनुष्याणां देशावधिरपि भवति सर्वावधिरपि भवति तेषां परमावधेरपि संभवात् 'वाणमंतरजोइसियवेमाणियाणं जहा नेरइयाणं' वानव्यन्तरज्योतिष्कवैमानिकानां यथा नैरयिकाणां देशावधिरेव नो सर्वावधिस्तथैव वक्तव्यः, षष्ठसप्तमद्वारमाह-'नेरइयाणं भंते ! ओही कि आणुगामिए अणाणुगामिए बड़माणए हीयमाणए पडिवाई अप्पडिवाई अवट्ठिए अणवहिए ?' हे भदन्त ! नैरयिकाणामवधिः किम्
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! पंचेन्द्रियतिर्यचों को क्या देशावधि होता है अथवा सर्वावधि होता हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! पंचेन्द्रियतिर्यचों को देशावधि होता है, सर्वावधि नहीं होता।
गौतमस्वामी-भगवन् ! मनुष्यों को क्या देशावधि होता है अथवा सर्वा. वधि होता हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! मनुष्यों को देशावधि भी होता है और सर्वावधि भी होता है, क्योंकि उनको परमावधि भी हो सकता है।
वानव्यन्तरों ज्योतिष्कों और वैमानिकों को नारकों के समान देशावधि ही होता है, सर्वांवधि नहीं होता।
अब छठा और सातवां द्वार कहते हैंगौतमस्वामी-भगवन् ! नारकों का अवधि क्या आनुगामिक होता है,
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન ! પંચેન્દ્રિય તિર્યંચાને દેશવધિ હોય છે અથવા સર્વાવધિ હોય છે?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ ! પંચેન્દ્રિય તિ ને દેશાવધિ હોય છે. સર્વાધિ નથી હોતા.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્! મનુષ્યને શું દેશાવધિ હોય છે અથવા સર્વાघिय छ ?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! મનુષ્યને દેશાવધિ પણ હોય છે અને સર્વાવધિ પણ હોય છે, કેમકે તેમના પરમાવધિ પણ હોઈ શકે છે.
વાનવ્યન્તરે, તિષ્ક અને વૈમાનિકે નારકેની સમાન દેશાવધિ જ હોય છે, સર્વાવધિ નથી હોતા.
હવે છઠ્ઠા અને સાતમા દ્વારને કહે છેશ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! નારકના અવધિ શું આનુગામિક હોય છે, અના
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
