________________
प्रज्ञापनासूत्रे
आगामिको भवति ? अनानुगामिको वा भवति ? कि वर्द्धमानको भवति ? हीयमानको वा भवति ? कि वा प्रतिपाती भवति ? अप्रतिपाती वा भवति ? अवस्थितो वा भवति ? अन
८१४
स्थितो वा भवति ? भगवानाह - 'गोयमा !" हे गौतम ! 'आणुगामिए नो अणाणुगामिए नो माण atataमाण नो पडिवाई, अप्पडिवाई, अवट्ठिए नो अणवट्ठिए' नैरयिकाणामधिरानुगामिको भवति नो अनानुगामिकः, नो वा वर्द्धमानकः, नो हीयमानकः, नो वा प्रतिपाती भवति अपि तु अप्रतिपाती भवति, एवम् अवस्थितो भवति नो अनवस्थितो भवति एवं जाव थणियकुमाराणं' एवम् ने - नैरयिकाणामिव यावत् - असुरकुमारनागकुमारसुवर्णकुमाराग्निकुमार विद्युत्कुमारोदधि कुमारद्वीप कुमार दिवकुमार पवन कुमारस्तनितकुमाराणामपि अवधिरानुगामिकोऽप्रतिपाती अवस्थितथ भवति नो अनानुगामिकादि-अनवस्थितान्तो भवति, 'पंचिदियतिरिक्खजोणियाणं पुच्छा' पञ्चेन्द्रिय तिर्यग्योनिका नामवधिः किम् आनुगामिकाद्यनवस्थितान्तो भवतीति पृच्छा, भगवानाह - 'गोयमा !" हे गौतम ! 'आणुअनानुगामिक होता है, वर्धमान होता है, हीयमान होता है, प्रतिपाती होता है अप्रतिपाती होता है, अवस्थित होता है अथवा अनवस्थित होता है ?
भगवान् - हे गौतम ! नारकों का अवधि आनुगामिक होता है, अनानुगामिक नहीं होता, वर्धमान नहीं होता, हीयमान नहीं होता, प्रपिपाती नहीं होता किन्तु अप्रतिपाती होता है । अवस्थित होता है, अनवस्थित नहीं होता । इसी प्रकार असुरकुमारों, नागकुमारों, सुपर्णकुमारों, अग्निकुमारों, विद्यु कुमारों, उदधिकुमारों, द्वीपकुमारों, दिशाकुमारों, पवनकुमारों और स्तनितकुमारों का अवधि भी आनुगमिक, अप्रतिपाती और अवस्थित होता है ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! पंचेन्द्रियतियैचों का अवधि क्या आनुगामिक से लेकर अवस्थित तक होता है ?
भगवान् - हे गौतम ! पंचेन्द्रियतियेचों का अवधि आनुगामिक भी होता નુગામિક હાય છે, વર્ધમાન હોય છે, હીયમાન હોય છે, પ્રતિપાતી હોય છે, અપ્રતિપાતિ હાય છે અવસ્થિત હાય છે અથવા અનવસ્થિત હોય છે ?
શ્રી ભગવાન-હૈ ગૌતમ ! નારકેાને અવધિ આનુગિક હોય છે, અનાનુગામિક નથી હાતુ વ માન નથી હોતું, હીયમાન નથી હોતું, પ્રતિપાતી નથી હાતુ પણ અપ્રતિપાતી હાય છે. અવસ્થિત હોય છે, અનવસ્થિત તથી હાતા.
से प्रहारे असुरकुमारी, नागकुमारी, सुवर्णा कुमारी, अग्निकुमारी, विद्युत्कुमारी, ઉદધિકુમારા, દ્વીપકુમારે, દિશાકુમાર, પવનકુમારે અને સ્તનિતકુમારોને પણ અધિ આનુગામિક, પ્રતિપાતી અને અનવસ્થિત હોય છે.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! પ ંચેન્દ્રિય તિય ચાને અવધિ શું આનુગામિક થી લઈને અવસ્થિત સુધી હાય છે ?
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫