________________
८०६
प्रज्ञापनासूत्रे
प्रज्ञप्तः ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'तप्पागारसंठिए पण्णत्ते' तप्राकारसंस्थितःप्रस्तावत् नदीवेनप्रवाहेण प्लाव्यमानो दूरादानीयमान आयतस्त्रयस्त्रश्च काष्ठसमुदायविशेषो व्यपदिश्यते तदाकारेण संस्थितः - तप्राकारसंस्थितो नैरयिकाणामवधिः प्रज्ञप्तः, गौतमः पृच्छति - 'असुरकुमाराणं पुच्छा' असुरकुमाराणाम् अवधिः किं संस्थानसंस्थितः प्रज्ञप्तः ? इति पृच्छा, भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'पल्लगसंठिए' पल्लकसंस्थान संस्थितःपल्लस्तावत् लादेशीयो धान्याधारविशेष ऊर्ध्वाध आयत उपरि किञ्चित्संक्षिप्तः कुलविशेषस्तदाकारेण संस्थितः - पल्लकसंस्थानसंस्थितः असुरकुमाराणामवधिः प्रज्ञप्तः, ' एवं जाव थणियकुमाराणं' एवम् - असुर कुमाराणामिव यावत् - नागकुमाराणां सुवर्णकुमाराणाम् अग्निकुमाराणाम् विद्युत्कुमाराणाम् उदधि कुमाराणां द्वीपकुमाराणां दिवकुमाराणां पवनकुमाराणां स्तनितकुमाराणाञ्चापि अवधिः पल्लक संस्थानसंस्थितः प्रज्ञप्तः, गौतमः पृच्छति - 'पंचिदियतिरि क्खजोणियाणं पुच्छा' पञ्चेन्द्रियतिर्यग्योनिकानाम् अवधिः किं संस्थानसंस्थितः प्रज्ञप्तः ? इति
भगवान् हे गौतम! नारकों का अवधि तम के आकार का होता है । नदी के वेग में बहता हुआ, दूर से लाया हुआ लम्बा और त्रिकोण काष्ठ समुदाय न कहलाता है । नारकों का अवधि उसी के आकार का कहा गया है ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! असुरकुमारों का अवधि किस आकार का कहा गया है ?
भगवान् हे गौतम ! असुरकुमारों का अवधि पल्लक के आकार की होता है । पल्लक लाट देश में प्रसिद्ध धान्य भरने का एक पात्र - विशेष होता है जो ऊपर और नीचे की ओर लम्बा, ऊपर कुछ सिकुडा हुआ कोठी के आकार का होता है, इसी प्रकार नागकुमारों, सुवर्णकुमारों, अग्निकुमारों, विद्युत्कुमारों, उदधिकुमारों दीपकुमारों, दिक्रकुमारों, पवनकुमारों और स्तनितकुमारों के अवधि का भी आकार समझ लेना चाहिए ।
શ્રી ભગવાન હૈ ગૌતમ ! નારકોના અવધિ તપ્રના આકારના હૈાય છે. નદીના વેગમાં તણાતા, દૂરી લાવેલ લીંબુ અને ત્રિકણ લાકડું' ( કાષ્ટસમુદાય ) તપ કહેવાય છે, તેના આકારના કહેલા છે.
શ્રીગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! અસુરકુમારેાના અવિધ કેવા
આકારના કહ્યા છે.
શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ ! અસુરકુમારના અવધિ પુલ્લકના આકારના હૈાય છે. પલક લાટદેશમાં પ્રસિદ્ધ ધાન્ય ભરવાનુ એક પાત્ર-વિશેષ હાય છે. જેઉપર અને નીચેની તરફ લામ્બુ ઉપર કાંઇક સ’કડાએલુ કાઠીના આકારનુ` કહેલ છે, એ પ્રકારે નાગકુમારા, સુવર્ણકુમારો, अग्निकुमारी, विद्युत्कुमारी, अधिकुमारी, द्वीपकुमारी, हिड्डुभारी, पवनकुमारी ने સ્તનિતકુમારે ના અવધિને પણુ આકાર સમજીલેવા જોઇએ.
શ્રીગૌતમસ્વામી-ડે ભગવન્! પંચેન્દ્રિયતિય ચૈનિકના અવધિ કેવા આકારના કહ્યા છે ? શ્રી ભગવાન્—હે ગૌતમ ! પંચેન્દ્રિય તિય ચેાના અવધિ અનેક આકારાના હોય છે,
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫