________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद ३२ सू० २ नैरयिकादीनामवधिक्षेत्रज्ञाननिरूपणम्
७९९
सहस्रारकदेशः चतुर्थ्याः पङ्काभागः पृथिव्याः अधरतनं चरमान्तम् यावद् अवधिना जानन्ति पश्यन्ति, 'आणय पाणय आरणच्चुयदेवा अहे जाव पंचमाए धूमप्पभाए हेट्ठल्ले चरमते' आनतप्राणतारणाच्युतदेवा अधो यावत् पञ्चम्या धूमप्रभाया ऊधस्तनं चरमान्तं तावद् अवधिना जानन्ति पश्यन्ति, 'हेहिममज्झिमगेवेज्जगदेवा अहे जाव हट्टाए तमाए पुढिवी हे द्विल्ले जाव चरमंते' अधस्तन मध्यमग्रैवेयकदेवाः अधो यावत् षष्ठयास्तमः प्रभायाः पृथिव्या अधस्तनं यावत् चरमान्तं तावत् - अवधिना जानन्ति पश्यन्ति, 'उजरिम - विज्जगदेवा णं भंते! केवइयं खेत्तं ओहिणा जाणंति पासंति ?" हे भदन्त ! उपरिमग्रैवेयक देवाः खलु कियत् क्षेत्रम् अवधिना जानन्ति पश्यन्ति ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहणेणं अंगुलरस असंखेज्जइभागं उक्कोसेणं अहे सत्तमाए हेट्ठिल्ले चरमंते, तिरियं जात्र असंखेज्जे दीवसमुद्दे उड जात सयाई विमाणाई ओहिणा जाणंति पासंति' जघन्येन अङ्गुलस्यासंख्येयभागम्, उत्कृष्टेन अधः सप्तम्याः पृथिव्या अधस्तनं चरमान्तम्, तिर्यग्यावद् असंख्येयान द्वीपसमुद्रान् ऊर्ध्वं यावत् स्वकानि विमानानि यावद् तीसरी पृथिवी के अधस्तन चरमान्त तक जानते देखते हैं । महाशुक्र और सहस्रार देव चौथी पंकप्रभा पृथिवी के अधस्तन चरमान्त तक अवधिज्ञान से जानते-देखते हैं। आनत, प्राणत, आरण और अच्युत देव नीचे पांचवीं पृथिवी धूमप्रभा के अधस्तन चरमान्त तक अवधिज्ञान द्वारा जानते देखते हैं । नीचे और मध्य ग्रैवेयकों के देव छठी तमाप्रभा पृथ्वी के अधस्तन चरमान्त तक अवधिज्ञान से जानते देखते हैं ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! ऊपरी ग्रैवेयकों के देव अवधिज्ञान से कितने क्षेत्र को जानते-देखते हैं ?
भगवान् हे गौतम! जघन्य अंगुल के असंख्यातवें भाग को, उत्कृष्ट नीचे सातवीं पृथिवी के नीचले चरमान्त तक, तिछें असंख्यात द्वीप समुद्रों तक तथा
બ્રાલેક અને લાન્તક દેવ ત્રીજી પૃથ્વીના અધસ્તન ચર્માન્તક સુધી જાણે-દેખે છે. મહાશુક અને સહસ્રાર દેવ ચેથી પકપ્રભા પૃથ્વીના અધસ્તન ચર્માન્તક સુધી અવધિ ज्ञानथी भणे-देणे छे. मानत-प्राणुत, सारण, मने अभ्युत देव नीचे पांयमी पृथ्वीना ધૂમપ્રભાના અધસ્તન ચરમાન્ત સુધી અવધિજ્ઞાન દ્વારા જાણે દેખે છે. નીચેના અને મધ્યમના ત્રૈવેયકાના દેવ ટ્ટી તમપ્રભા પૃથ્વીના અધસ્તન ચરમાન્ત સુધી અવધિજ્ઞાનથી
भो-देणे छे.
શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! ઉપરિત્રૈવેયકના દેવ અવધિજ્ઞાનથી કેટલા ક્ષેત્રને लागे-टुो छे ?
શ્રી ભગવાન્ હૈ ગૌતમ ! જઘન્ય અશુલના અસ`ખ્યાતમા ભાગને, ઉત્કૃષ્ટ નીચે સાતમી પૃથ્વીના નીચલા ચમાન્તક સુધી, તિરછા અસંખ્યાતદ્વીપ-સમુદ્રો સુધી તથા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫