________________
७०६
प्रज्ञापनासूत्रे
स्तस्य पर्यायपरिच्छेदकतयाऽधिककाललगनात, छद्मस्थानां तथ स्वभावत्वाम्, केवलिन पुनरनाकारोपयोगोऽपि एकसामयिकोऽवगन्तव्यः, अथ साकारोपयोगप्रकारान् प्ररूपयितुमाह - ' सागाव भोगेणं भंते ! कइ विहे पण्णत्ते ?' हे भदन्त साकारोपयोगः खलु कतिविधः प्रज्ञप्तः ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम! 'अद्वविहे पण्णत्ते' साकारोपयोग स्तावद् अष्टविधः प्रज्ञप्तः, 'तं जहा - प्राभिणिवोहियनगणसागारोवओगे' आभिनिवोधिकज्ञान साकारोपयोगः १, 'सुयागसागारोव योगे' श्रुतज्ञानसा कारोपयोगः २, 'ओहिना सागारो भोगे' अवधिज्ञान साकारोपयोगः ३, 'मणपज्जवनाणसागारोवओगे' मनःपर्यवज्ञानसाकारोपयोगः ४, 'केवलनाणसागारोव आंगे' केवलज्ञानशाकारोपयोगः ५, 'मति भण्णाणसागारोव भोगे' मत्यज्ञानसाकारोपयोगः ६, 'सुय अण्णाणसागारोवओगे' श्रुताज्ञान साकारोपयोगः ७, 'विभंगणाण सागाव भोगे' विभङ्गज्ञान साकारोपयोगः ८, अथानाकारोपयोगप्रकारान् प्ररूपयितुमाह'अणागारोपभोगे णं भंते ! कइविहे पण्णत्ते ?' हे भदन्त ! अनाकारोपयोगः, कतिविधः प्रज्ञहोता है, परन्तु अनाकारोपयोग के काल से साकारोपयोग का काल संख्यातगुणा समझना चाहिए, क्योंकि यह विशेष का ग्राहक होता है, इस कारण उसमें अधिक काल लगता है । छद्मस्थों का स्वभाव ही ऐसा है । केवलियों के अनाकारोपयोग का काल भी एक ही समय का होता है ।
अब साकारोपयोग और अनाकारोपयोग के भेदों की प्ररूपणा करने के लिए कहते हैं
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! साकारोपयोग के कितने भेद हैं ?
भगवान् हे गौतम! साकारोपयोग आठ प्रकार का कहा है वह इस प्रकार है - (१) आभिनिबोधिक ज्ञान साकारोपयोग (२) श्रुनज्ञान साकारोपयोग (३) अवधिज्ञान साकारोपयोग (४) मन:पर्ययज्ञान साकारोपयोग (५) केवलज्ञान साकारोपयोग (६) मत्यज्ञान साकारोपयोग (७) श्रुताज्ञान साकारोपयोग और (८) विभंगज्ञान साकारोपयोग ।
કાળ સંખ્યાત ગણા સમજવા જોઈએ, કેમ કે તે વિશેષના ગ્રાહક છે, એ કારણે તેમાં અધિક્ર સમય લાગે છે. છદ્મસ્થાના સ્વભાવ જ એવે છે. દેવલિયોને અનાકાર પચેગના કાલ પણ એક જ સમયના હોય છે,
હવે સાકારાપયોગ અને અનાકારાયેળના ભેદોની પ્રરૂપણા કરવાને માટે કહે છે— શ્રી ગૌતમસ્વામી-હે ભગવન્ ! સાકારે પયોગના કેટલા ભેદ કહ્યા છે ?
શ્રી ભગવાન હૈ ગૌતમ ! સાકારાપયોગ આઠ પ્રકારના કહ્યા છે. તે આ પ્રકારે છે– (१) ग्याभिनियोधिज्ञान साझरोपयोग (२) श्रुतज्ञान सारोपयोग (3) अवधिज्ञान સાકારાપયેગ (૪) મનઃપવજ્ઞાન સાકારાપયેત્ર (૫) કેવલજ્ઞાન સાકારયાગ (૬) મત્ય જ્ઞાન સાકારપયોગ (૭) શ્રુતાજ્ઞાન સાકારોપયૈત્ર અને (૮) વિભગજ્ઞાન સાકારર્યેાગ,
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
