Page Text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २८ सू० ५ एकेन्द्रियशरीराधिकारनिरूपणम् ६०५ त्रीन्द्रियशरीराणि आहारयन्ति ? किंवा चतुरिन्द्रियशरीराणि आहारयन्ति ? किं वा पञ्चेन्द्रिय शरीराणि आहारयन्ति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'पुव्यभावपण्णवणं पडुच्च एगिदियसरीराई पि आहारति जाव पंचिदियसरीराई पि आहारेति' नैरयिकाः पूर्वभावप्रज्ञा पनाम्-पूर्वः अतीतो भावः पूर्वभावस्तस्य प्रज्ञापना-प्ररूपणा तां प्रतीत्य-आश्रित्य एके. न्द्रियशरीराण्यपि आहारयन्ति यावत्-द्वीन्द्रियशरीराण्यपि, त्रीन्द्रियशरीराण्यपि चतुरिन्द्रियशरीराण्यपि पश्चन्द्रियशरीराण्यपि आहारयन्ति किन्तु-'पडुप्पण्णभावपण्णवणं पडुच्च नियमा पंचिदियसरीराई आहारैति' प्रत्युत्पन्नमाचप्रज्ञापनाम्-प्रत्युत्पन्नो-वर्तमानकालिकश्वासौ भावश्चेति प्रत्युत्पन्नभावस्तस्य प्रज्ञापना तां प्रतीत्य-आश्रित्य नियमतः-अवश्यम् नियमेन नैरयिकाः पञ्चेन्द्रियशरीराणि आहारयन्ति, तथा च यदा तेषामाहार्यमाणानां पुद्गलानामतीतो भावो विमाच्यते तदा ते केचन कदाचिद एकेन्द्रियशरीरतया परिणता आसन् कदाचिद् द्वीन्द्रियशरीरतया, कदाचित् त्रीन्द्रियशरीरतया, कदाचिच्चतुरिन्द्रियतया, कदाचित् पञ्चन्द्रियशरीरतया परिणता आसन् , तदन्तरं यदि पूर्वभावः सम्प्रति अध्यारोप्य शरीरों का आहार करते हैं ? क्या चतुरिन्द्रियशरीरों का आहार करते हैं ? अथवा क्या पंचेन्द्रियशरीरों का आहार करते हैं ? ____ भगवान्-हे गौतम ! पूर्व भाव प्रज्ञापना अर्थात् अतीत कालीन पर्यायों की प्ररूपणा की अपेक्षा से नारक जीच एकेन्द्रियशरीरों का भी आहार करते हैं, यावत् द्वीन्द्रियशरीरों का भी, त्रीन्द्रियशरीरों का भी, चतुरिन्द्रिय शरीरों का भी और पंचेन्द्रियशरीरों का भी आहार करते हैं, किन्तु प्रत्यत्पन्न अर्थात् वर्तमान कालिक भाव की प्ररूपणा की अपेक्षा से नियम से नारक पंचेन्द्रियशरीरों का आहार करते हैं । अर्थात् जब आहार्यमाण पुद्गलों के अतीत भाय (पर्याय) का विचार किया जाता है तब उनमें से कोई कभी एकेन्द्रिय के शरीर के रूप में परिणत थे, कोई दोन्द्रियशरीर के रूप में, कोई त्रीन्द्रियशरीर के रूप में, कोई चतुरिन्द्रिय शरीर के रूप में और कोई पंचेन्द्रिय शरीर के પાવત શું દ્વીન્દ્રિય શરીરને આહાર કરે છે? શું ત્રીન્દ્રિય શરીરને બહાર કરે છે? શું ચતુરિન્દ્રિય શરીરને આહાર કરે છે? અથવા પંચેન્દ્રિય શરીરને આહાર કરે છે?
1 શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! પૂર્વભાવ પ્રજ્ઞાપના અર્થાત્ અતીતકાલીન પર્યાની પ્રરૂપણની અપેક્ષાએ નારક જીવ એકેન્દ્રિય શરીરને પણ આહાર કરે છે, યાવત દ્વીન્દ્રિય શરીરને પણ, ત્રીન્દ્રિય શરીરને પણ, ચતુરિન્દ્રિય શરીરને પણ અને પંચેન્દ્રિય શરીરને પણ આહાર કરે છે, કિંતુ પ્રત્યુત્પન્ન અર્થાત્ વર્તમાનકાલિક ભાવની પ્રરૂપણની અપેક્ષાથી નિયમથી નારક પંચેન્દ્રિય શરીરને આહાર કરે છે. અર્થાત જ્યારે આહાયમાણુ પુદ્ગલેના અતીત ભાવ (પર્યાવ)ને વિચાર કરાય છે, ત્યારે તેમનામાંથી કેઈ ક્યારેક એકેન્દ્રિયના શરીરના રૂપમાં પરિણત હતા, કેઈ દ્વીન્દ્રિય શરીરના રૂપમાં, કેઈ ત્રીન્દ્રિયશરીરના રૂપમાં કોઈ ચતુરિન્દ્રિય શરીરના રૂપમાં અને કઈ પન્દ્રિયશરીરના રૂપમાં પરિણતા
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
| SR No. | 006350 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 1173 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 76 MB |