________________
५०२
प्रज्ञापनासूत्रे कम्मपगडीओ बंधइ ?' हे भदन्त ! जीवः खलु ज्ञानावरणीयं कर्म वेदयमान:-अनुभवन कति कर्मप्रकृती बध्नाति ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'सप्तविहबंधए वा अट्टविहबंधए वा छविहबंधए वा एगविहबंधए वा' ज्ञानावरणीयं कर्म वेदयमानो जीवः कश्चित् सप्तविधबन्धको वा भवति कश्चिद् अष्टविधबन्धको वा भवति कश्चित् षइविधबन्धको वा भवति, उपशान्तमोहः क्षीणमोहो वा एकविधबन्धकी भवति नतु सयोगिकेवली एकविधबन्धको भवति तस्य ज्ञाना. वरणीयोदयाभावात् गौतमः पृच्छति-नेरइए णं भंते ! णाणावरणिज्नं कम्मं वेदेमाणे कइ कम्मपगडीओ बंधइ ?' हे भदन्त ! नैरयिकः खलु ज्ञानावरणीयं कर्म वेदयमानः कति कर्मप्रकृती बंध्नाति ? भगवानाह-गोयमा !' हे गौतम ! 'सत्तविहबंधए वा अट्टविहबंधए वा' नैरयिकस्तावद् ज्ञानावरणीयं कर्म वेदयमानः सप्तविधबन्धको वा भवति अष्टविधबन्धको वा ___ भगवान्-हे गौतम ! ज्ञानावरणीयकर्म का वेदन करता हुआ कोई जीवआयु
को छोड कर सात कर्मप्रकृतियों का बन्ध करता है कोई आठों का बन्ध करता हैं कोई आयु और मोह को छोडकर छह प्रकृतियों का बन्ध करता है और यदि कोई उपशान्तमोह अथवा क्षीणमोह हो तो सिर्फ एक वेदनीय कर्म का ही बन्ध करता है। यहां उपशान्तमोह और क्षीणमोह के साथ सयोगि केवली की गणना नहीं करनी चाहिए, क्योंकि वे ज्ञानावरणीयकर्म का वेदन नहीं करते हैं।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! नारक जीव ज्ञानावरणीय कर्म का वेदन करता हुआ कितनी कर्मप्रकृतियों का बन्ध का करता है ?
भगवान् हे गौतम ! ज्ञानावरणीयकर्म का वेदन करता हुआ नारक या तो सात प्रकृतियों का बन्ध करता है या आठ का बन्ध करता है। आयुष्य कर्म का बन्ध न करे तो सात का और करे तो आठ का बन्ध करता है। इसी प्रकार ' હે ભગવન્! જ્ઞાનાવરણીય કર્મને વેદન કરતા જીવ કેટલી કર્મપ્રકૃતિ બાંધે છે.?
શ્રી ભગવાન-હે ગૌતમ! જ્ઞાનાવરણીયકર્મનું વેદન કરતા જીવ આયુ સિવાય સાત કર્મ પ્રકૃતિને બાંધે છે, કોઈ આઠે કમને બાંધે છે.
આયુ અને મોહનીય સિવાય છ પ્રકૃતિનો બન્ધ કરે છે અને યદિ કેઈ ઉપશાંતમેહ અથવા ક્ષીણમેહ હોય તો ફક્ત વેદનીયકર્મનોજ બધ કરે છે. અહીં ઉપશાન્ત મોહ અને ક્ષીણમેહની સાથે સોગી કેવલની ગણના ન કરવી જોઈએ, કેમકે તેઓ જ્ઞાનાવરણયકર્મનું વેદન નથી કરતા.
શ્રી ગૌતમસ્વામી–હે ભગવન્! જીવ જ્ઞાનાવરણીયકર્મનું વેદન કરતાં કેટલી કર્મ પ્રકૃતિને બન્ધ કરે છે?
શ્રીભગવાન–હે ગૌતમ! જ્ઞાનાવરણીયકર્મનું વેદન કરતા નારક યા તો સાત પ્રકૃતિને બન્ધ કરે છે અગર આઠને બન્ધ કરે છે, આયુષકર્મને બન્ધ કરે તે સાતને
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
