Page Text
________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २६ सू० १ कर्मवेदबन्धनिरूपमम्
५०१ टोका-अथ कर्मवेदनबन्धं प्ररूपयितुं पइविंशतितमं पदमधिकृत्याह 'कइ णं भंते ! कम्म पगडीओ-पण्णत्ताओ ?' हे भदन्त ! कति खलु कमेप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः ? भगवानाह-'गोयमा ! हे गौतम ! 'अट्टकम्मपगडीभो पण्णत्ताओ' अष्टौ कर्मप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः, 'तं जहा णाणावरणिज्ज जाव अंतराइयं तद्यथा-ज्ञानावरणीयं यावद्-दर्शनावरणीयम् , वेदनीयम् मोहनीयम्, नाम गोत्रम् आयुष्यम्, अन्तरायम् ‘एवं नेरइयाणं जाव वेमाणियाणं' एवम्-पूर्वोक्तरीत्या नेरयिकाणां यावद्-असुरकुमारादि भवनपतीनां पृथिवीकायिकायेकेन्द्रियाणां विकलेन्द्रियाणां पश्चन्द्रियतिर्यग्योनिकानां मनुष्याणां वानव्यन्तरज्योतिष् वैमानिकानाश्चाष्टौ कर्मप्रकृतयः प्रज्ञप्ताः, इति भावः, अथ किं कर्म वेदयमानः काः कर्मप्रकृती बंधनातीत्येवमुदयेन सह बन्धस्य सम्बधं ज्ञातुं गौतमः पृच्छति-'जीवे णं भंते ! णाणावरणिज्ज कम्मं ये देमाणे कइ
टीकार्थ-कौन जीच किस-किस कर्म का चेदन करता हुआ किस-किस कर्म का बन्ध करता है, यह दिखलाने के लिए अब छठवीसवां पद प्रारंभ किया जाता हैं-गौतमस्वामी-हे भगवन् ! कर्मप्रकृतियां कितनी कही गई हैं ?
भगवान्-हे गौतम ! कर्मप्रकृतियां आठ कही हैं, वे इस प्रकार है-ज्ञाना वरणीय, दर्शनावरणीय, वेदनीय, मोहनीय, आयु, नाम, गोत्र और अन्तराय। यही आठ कर्मप्रकृतियां नारकों से लेकर वैमानिकों तक की समझना चाहिए, अर्थात् नारकों, असुरकुमार आदि भवनपतियों, पृथ्वीकायिक आदि एकेन्द्रियां विकलेन्द्रियों, तिर्थव पंचेन्द्रियों, मनुष्यों वानव्यन्तरी, ज्योतिष्कों और चैमानिकों की भी यही आठ कर्मप्रकृतियां समझनी चाहिए।
किस कर्म का उदय होने पर दूसरे किस किस कर्म का बन्ध होता है, इस उदय और बन्धके सम्बन्ध को जानने के लिए गौतमस्वामी प्रश्न करते हैं-हे भगवन् ! ज्ञानावरणीय कर्म को वेदन करता हुआ जीव कितनी कर्मप्रकृतियां बांधता हैं ?
ટીકાર્ચ – જીવ કયા કયા કમનું વદન કરતા ક્યા ક્યા કર્મને અન્ય કરે છે એ બતાવવા માટે. હવે છવીસમું પદ પ્રારંભ કરાય છે–
શ્રી શૈતિમસ્વામી–હે ભગવન્! કમપ્રકૃતિ કટલી કહેલી છે? શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ! કર્મ પ્રકૃતિ આડ કહી છે, તે આ પ્રકારે છે.
(१) ज्ञानावरणीय २. शना१२६१य 3. पेहनीय ४. माडनीय ५. मायु द नाम ७. गोत्र भने ८. मन्तराय.
આજ આઠ કપ્રકૃતિ નારકથી લઈને વૈમાનિકે સુધી પણ સમજવી જોઈએ, અર્થાત નારકે, અસુરકુમાર આદિ ભવનપતિ, પૃથ્વીકાયિક આઢિ એકેન્દ્રિ, વિકલે. ન્દ્રિ, તિર્યંચ પંચેન્દ્રિ. મનુષ્યો, વાનવ્યન્તરે, જેતિકે અને વૈમાનિકોની પણ આજ કમપ્રકૃતિ સમજવી જોઈએ.
કયા કમનો ઉદય થતાં બીજા કયાં કયાં કર્મને બન્ધ થાય છે. આ ઉદય અને બન્ધના સમ્બન્ધને જાણવા માટે-શ્રી ગૌતમ સ્વામી પ્રશ્ન કરે છે
શ્રી પ્રજ્ઞાપના સૂત્ર : ૫
| SR No. | 006350 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 05 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1980 |
| Total Pages | 1173 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 76 MB |