________________
७२८
प्रज्ञापनाने अत्र सर्वत्र रत्नप्रभादिनैरयिकाणां जघन्येन भवधारणीया शरीरावगाहना अशुलासंख्येयमागप्रमाणा, उत्तरवैक्रिया शरीरावगाहना तु अङ्गुलस्य संख्येयभागपमाणा अबसेयेत्यभिप्रायेणाह'जहण्जेणं भवधारणिज्जा अंगुलस्स असंखेज्जइभाग, उत्तरवे उत्रिया अंगुलम्स संखेज्जइभागे' जघन्येन सर्वेषां नैरपिकाणां भवधारणीया शरीरावगाहना अङ्गुलस्यासंख्येयभागमात्रम्, उत्तरवैक्रिया शरीरावगाहनातु अगुलस्य संख्येयभागमात्रमवगन्तव्येतिभावः, गौतमः पृच्छति'तिरिक्खजोणियपंचिंदिय वेउब्वियसरीरस्स णं भंते ! के महालिया सरीरोगाहणा पण्णसा.' हे भदन्त ! तिर्यग्योनिकपञ्चेन्द्रियवैक्रियशरीरस्य खलु किं महालया-कियद् विस्तारा शरीरावगाहना प्रज्ञप्ता ? भगवानाह-'गोयमा !' हे गौतम ! 'जहण्णेणं अंगुलस्स संखेज्जइमार्ग उक्कोसेणं जोयणसयपुहुत्त' जघन्येन अङ्गुलस्य संख्येयभागमात्रम्, उत्कृष्टेन योजनशत प्रथक्त्वम, तिर्यग्योनिकपञ्चेन्द्रियवैक्रियशरीरावगाइना अबसेया तिरश्चाम् योजनशत पृथक्त्वादधिकं वैक्रियशरीरावगाहनाकरणशक्तेरभावात्, गौतमः पृच्छति-'मणुस्प्त पंचिंदियवेउध्विय
रत्नप्रभा आदि समस्त पृथिवियों के नारकों की जघन्य अवधारणीय अवगाहना अंगुल के असंख्यातवें भाग प्रमाण होती है और उत्तर दैक्रिय शरीरावगाहना अंगुल के संख्यातवें भाग की होती है, इस अभिप्राय से कहते हैं-सब नारकों की जघन्य भवधारणीय शरीरावगाहनो अंगुल के असंख्यातवें भाग मात्र की तथा उत्तर वैक्रिय शरीरावगाहना अंगुल के संख्यातवें भाग मात्र की समझनी चाहिए।
गौतमस्वामी-हे भगवन् ! तिर्यग्योनिक पंचेन्द्रिय वैक्रियशरीर की अवगाहना कितनी बड़ी कही है ?
भगवान्-हे गौतम ! तिर्थच पंचेन्द्रिय के वैक्रिय शरीर की जघन्य अवगहना अंगुल के संख्शतवें भाग की और उत्कृष्ट सौ पृथक्त्व योजन की शरीरावगाहना कही गई है। तिर्यंचों में सौ पृथक्त्व योजन से अधिक की विक्रिया करने की शक्ति नहीं होती।
રત્નપ્રભા આદિ સમસ્ત પૃથિવિયેના નારકની જઘન્ય ભવધારણીય અવગાહના આગળના અસંખ્યાતમાં ભાગ પ્રમાણ હોય છે અને ઉત્તરક્રિય શરીરવગાહના અગલના સંખ્યામાં ભાગની હોય છે, આ અભિપ્રાયથી કડે છે–બધા નારકેની જઘન્ય ભવધાર. eણીય શરીરવગાહના અંગુલને અસંખ્યાતમ ભાગમાત્ર તથા ઉત્તરક્રિય શરીરવગાહના આંગળના સંખ્યામાં ભાગમાત્રની સમજવી જોઈએ.
શ્રીગૌતમ સ્વામી-હે ભગવન ! તિર્યનિક પંચેન્દ્રિય વૈશિરીરની અવગાહના કેટલી મટી કહી છે?
શ્રીભગવાન- હે ગૌતમ! તિર્યંચ પંચેન્દ્રિયના વૈક્રિય શરીરની જઘન્ય અવગાહના અંગુલના સંખ્યામાં ભાગની અને ઉકૃષ્ટ સે પૃથકત્વ જનની શરીરવહગાના કહેલી છે.
તિર્યામાં સે પૃથકત્વ જનથી અધિકની વિક્રિયા કરવાની શક્તિ નથી હોતી,
श्री. प्रायन सूत्र:४
