________________
प्रमेयबोधिनी टीका पद २१ ० ६ वैक्रियशरीरसंस्थाननिरूपणम्
७२७ ॥१॥छट्ठीए तइयपयरे दो सय पण्णासयाहौति" स चैव च षष्ठयाः प्रथमे प्रतरे भवति उस्सेधः । द्वापष्टि धनूंषि सार्दानि प्रतरे प्रतरे च वृद्धयः ॥१॥ षष्ठयां तृतीयप्रतरे द्विशतं पञ्चाशत् भवन्ति, अस्या अपि सार्द्धगाथाया अर्थः स्पष्टः, अथ षष्ठपृथिव्या नैरयिकाणामुत्कृष्टे. नोत्तरवैक्रिशरीरावगाहनापरिमाणमाह-'उत्तरवेउव्विया पंचधणुसयाई तमःप्रभापृथिवीनैरयिकाणामुत्कृष्टेन उत्तरवैक्रियाशरीरावगाहना पञ्चधनुःशतानि अवगन्तव्या, एतदपि परिमाणं तृतीय प्रस्तटापेक्षयाऽवगन्तव्यम्, प्रथमद्वितीययोः प्रस्तटयोस्तु स्वस्वभवधारणीयापेक्षया द्विगुणं द्विगुणमवसे यम् ६, अथाधःसप्तमपृथिव्याः शरीरावगाहनामानमाह-'अहे सत्तमाए भवधारणिज्जा पंच धणुसयाइं एवं उक्कोसेणे' अधःसप्तम्याः पृथिव्या नैरयिकाणां भवधारणीया. शरीरावगाहना उत्कृष्टेन पञ्चधनुःशतानि अवसे या इत्येवमुत्कृष्टेनोक्ता 'उत्तरवे उब्विया धणुसहस्सं' अधःसप्तमपृथिवीनैरयिकस्य उत्तरक्रिया शरीरावगाहना तु धनुः सहस्रम् अवसेया, उल्लिखित प्रमाण निष्पन्न होता है । कहा भी है-पांचवीं पृथ्वी के पांचवें पाथडे में अवगाहना का जो प्रमाण कहा है, वही प्रमाण छठी पृथ्वी के प्रथम पाथडे में होता है। तत्पश्चातू प्रत्येक पाथडे में साढे बासठ धनुष मिलाना चाहिए। ऐसा करने से छठी पृथ्वी के तीसरे पाथडे में अढाई सौ धनुष की अवगाहना सिद्ध होती है। ___ अब छट्ठी पृथ्वी के नारकों की उत्कृष्ट उत्तर वैक्रिय अवगाहना का परिमाण कहते हैं-छठी तमा पृथ्वी के नारकों की उत्कृष्ट उत्तर वैक्रिय अवगाहना पांच सौ धनुष की समझनी चाहिए। यह परिमाण भी तीसरे प्रस्तर की अपेक्षा से कहा गया है। प्रथम और द्वितीय प्रस्तर में अपने-अपने भवधारणीय शरीर की अवगाहना से दुगुनी-दुगुनी अवगाहना होती है। ___ अब सातवीं पृथ्वी के नारकों के शरीर की अवगाहना कही जाती है-सातवीं पृथ्वी के नारकों की उत्कृष्ट भवधारणीय शरीरावगाहना पांच सौ धनुष की कही गई है और उत्तर वैक्रिय अवगाहना एक हजार धनुष की होती है। જે પ્રમાણ કહ્યું છે, તેજ પ્રમાણ છઠ્ઠી પૃથ્વને પ્રથમ પાથડામાં હોય છે. તત્પશ્ચાત પ્રત્યેક પાથડામાં સાડી બાસઠ ધનુષ મેળવવાં જોઈએ. એમ કરવાથી છરી પૃથ્વીના ત્રીજા પાથડામાં અઢીસે ધનુષની અવગાહના સિદ્ધ થાય છે.
હવે છઠ્ઠો પૃથ્વીના નારકની ઉત્કૃષ્ટ ઉત્તરક્રિય અવગાહનાનું પરિમાણ કહે છે
છઠ્ઠી તમા પૃથ્વીના નારકની ઉત્કૃષ્ટ ઉત્તરક્રિય અવગાહના પાંચસે ધનુષની સમજવી જોઈએ આ પરિમાણ પણ ત્રીજા પ્રસ્તરની અપેક્ષાથી કહેલ છે. પ્રથમ અને દ્વિતીય પ્રસ્તરમાં પિત-પોતાના ભવધારણીય શરીરની અવગાહનાથી બમણી-ખમણ અવગાહના હોય છે.
હવે સાતમી પૃથ્વીના નારકેના શરીરની અવગાહન કહેવાય છે
સાતમી પૃથ્વીના નારકની ઉત્કૃષ્ટ ભવધારણીય શરીરવગાહના પાંચસો ધનુષની કહેલી છે અને ઉત્તરકિય અવગાહના એકહજાર ધનુષની હોય છે.
श्री प्रापन सूत्र:४