Page Text
________________
५६०
प्रज्ञापनासूत्रे
वानव्यन्तर ज्योतिष्कः खलु स्वस्वभवेभ्योऽनन्तरमुवृत्य किं तीर्यकरत्वं लभेत ? इति पृच्छा, भगवानाह - 'गोया !" हे गौतम ! 'जो इणट्ठे समट्ठे' नायमर्थः समर्थः - नोक्तार्थी युक्त्योपपन्नः किन्तु - 'अंतरियं पुणकरेज्जा' अन्तक्रियां- मोक्षं पुनः कुर्यात्, न तु तीर्थकरत्वं लभेतेतिभावः, गौतमः पृच्छति - 'सोहम्मगदेवे णं भंते ! अनंतरं चयं चत्ता तित्थगरत्तं लभेज्जा !' हे भदन्त ! सौ धर्मक देवः खलु स्वमवेभ्योऽनन्तरं च्यां च्युत्वा किं तीर्थंकरत्वं लभेत ? भगवानाह - 'गोयमा !' हे गौतम ! 'अत्थेगइए लभेज्जा, अत्थेगइए णो लभेज्जा' अस्त्येकः कश्चित् सौधर्मदेव स्तीर्थकरत्वं लमेत, अस्त्येकः कश्चित् सौधर्मदेव स्तीर्थ करत्वं नो लभेतेति भावः, ' एवं जहा - रयणप्पभापुढविनेरइए एवं जाव सब्बट्टसिद्धगदेवे ' एवम्ज्योतिष्क देव अपने-अपने भवों से अनन्तर उद्वर्तन करके क्या तीर्थकरस्व प्राप्त कर सकते हैं ?
भगवान् - हे गौतम! यह अर्थ समर्थ नहीं, अर्थात् उपर्युक्त जीव अपने भव का त्याग करके मनुष्य भव में आ जाएं तो भी तीर्थकर नहीं हो सकते, किन्तु मुक्ति प्राप्त कर सकते हैं ।
गौतमस्वामी - हे भगवन् ! क्या सौधर्म कल्पका देव अपने भव से च्यवन करके तीर्थ करत्व प्राप्त करता है ?
भगवान् हे गौतम! कोई करता है, कोई नही करता इत्यादि सब कथन उसी प्रकार समझ लेना चाहिए जो रत्नप्रभा पृथिवी के नारक के प्रकरण में कहा है । इसी प्रकार सर्वार्थ सिद्ध विमान के देवों तक सभी वैमानिक देवों के विषय में कहना चाहिए। तार्य यह है कि जैसे रत्नप्रभा पृथ्वी के जिस नारकने पूर्व में तीर्थकर नाम कर्म का बन्ध किया है जिस के वह कर्म उदय में आया है, वह तीर्थकर होता है, जिसने नहीं बंध किया या जिसे उदय में नहीं आया वह કરીને શું તીથંકરત્વ પ્રાપ્ત કરી શકે છે? નથી, અર્થાત્ ઉપર્યુક્ત જીવ પેાતાના ભવના તીર્થંકર નથી થઈ શકતા, પરન્તુ મુક્તિ
કલ્પના દેવ પોતાના ભવથી
ચ્યવન કરીને
શ્રીભગવાન-હે ગૌતમ ! કોઈ કરે છે, કાઇ નથી કરતા ઇત્યાદિ બધુ... કથન એ પ્રકારે સમજી લેવુ' જોઇએ કે જે રત્નપ્રભા પૃથ્વીના નારકના પ્રકરણમાં કહ્યું છે, એજ પ્રકારે સર્વોČસિદ્ધ વિમાનના દૈવેધ સુધી વૈમાનિક ધ્રુવેના વિષયમાં કહેવુ જોઇએ. તાત્પર્ય એ છેકે જેવું રત્નપ્રભા પૃથ્વીના જે નારકે પૂમાં તીથ કર નામકર્માંના અન્ય કર્યાં છે, જેનું તે કઈ ઉદયમાં આવ્યું છે, તે તીર્થંકર થાય છે, જેણે માંધ્યું નથી જે ઉદ્દયમાં નથી આવ્યું
દેત્ર પોતપાતાના ભવાથી અનન્તર ઉન શ્રીભગવાન ગૌતમ ! આ અર્થ સમ ત્યાગ કરીને મનુષ્ય ભવમાં આવે તે પણ પ્રાપ્ત કરી શકે છે.
શ્રીગૌતમસ્વામી-ભગવન્ ! શું સૌધર્મ તીર્થંકરત્વ પ્રાપ્ત કરે છે ?
श्री प्रज्ञापना सूत्र : ४
| SR No. | 006349 |
| Book Title | Agam 15 Upang 04 Pragnapana Sutra Part 04 Sthanakvasi |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | Ghasilal Maharaj |
| Publisher | A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti |
| Publication Year | 1978 |
| Total Pages | 841 |
| Language | Sanskrit, Hindi, Gujarati |
| Classification | Book_Devnagari, Agam, Canon, & agam_pragyapana |
| File Size | 58 MB |